Çocuk onkoloji hastalarında erken dönem akut organ toksisiteleri, biyokimyasal ve metabolik değişikliklerin değerlendirilmesi

Abstract

Kanser tüm dünyada yaygın bir sağlık problemidir ve her yıl 160,000’den fazla çocuk kanser tanısı almaktadır. Çocukluk çağı kanserlerinde kemoterapi ajanlarının kullanımı sonrası prognoz dramatik olarak artış göstermiştir. Prognozdaki iyileşme, kemoterapi ile ilişkili mortalite ve morbiditeye neden olan akut toksisiteleri de beraberinde getirmiştir. Bu çalışmanın amacı, tedavinin akut evresinde, tümör ya da kemoterapi ile ilişkili organ toksisiteleri, biyokimyasal ve metabolik değişikliklerin değerlendirilmesidir. Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Onkoloji Bilim Dalında 01.01.2010-31.12.2015 tarihleri arasında, ayaktan ya da yatarak kemoterapi alan lenfoma ve solid tümörlü hastaların verileri retrospektif olarak değerlendirildi. Başvurudaki ve kemoterapi başladıktan sonraki 1 aylık dönem de serum karaciğer ve böbrek fonksiyon testleri, glukoz, ürik asit, total bilirubin, albumin, GGT, ALP, elektrolitler, kan gazı sonuçları ve idrar analizi sonuçlarına hastaların tıbbi kayıtlarından ulaşıldı. Bu veriler yaş, cinsiyet, tanı, kanser evresi, organ tutulumu, kemoterapi rejimi ve ilaçları, radyoterapi ve cerrahiye göre karşılaştırıldı. Toplam 305 hasta analiz edildi, ortalama başvuru yaşı 97 ay (8 yaş), erkek/kız oranı 1.5’ti. En sık görülen tanılar sırasıyla lenfomalar %27.6 (n=84) [Hodgkin lenfoma %14.1 (n=43), NHL %13.5 (n=41)], SSS ve spinal kanal tümörleri %12.5 (n=38), nöroblastom %11.8 (n=36) ve germ hücreli tümörler %10.8 (n=33) idi. Hastaların %14.1’inde (n=43) sadece böbrek tutulumu, %6.9’unda (n=21) sadece karaciğer tutulumu, %0.7’sinde (n=2) karaciğer ve böbreğin birlikte tutulumu vardı. Hastaların tümüne kemoterapi, %61.3’üne (n=187) cerrahi, %13.1’ine (n=40) radyoterapi uygulandı. En sık kullanılan antineoplastik ilaçlar bitki kökenli ajanlar (%91.1), antitümör antibiyotikler (%67.9) ve alkilleyici ajanlardı (%67.2). Hastaların %59’unda (n=180) organ toksisitesi saptandı. Alkilleyici ajan, antimetabolit ve bitki kökenli ilaç kullanımı ve cerrahi uygulanmaması iii hepatotoksisite için risk faktörleriydi. Nefrotoksisite için tek risk faktörü antimetabolit ilaç kullanımıydı. Hipoglisemi %18.2 (n=35), hiperglisemi %24 (n=46), hiperürisemi %20.1 (n=59), hipoalbuminemi %39.5 (n=111), hiperbilirubinemi %26.6 (n=71), ALP düzeyinde artış %21.5 (n=23) ve GGT düzeyinde artış %38.5 (n=10) oranında saptandı. Hastaların %87’sinde (n=267) en az bir elektrolit bozukluğu görüldü. En sık görülen elektrolit bozukluğu %56.7 (n=173) hastada görülen hiponatremiydi. En sık görülen asit-baz dengesi bozukluğu ise %31.6 (n=25) ile respiratuar alkalozdu. Çalışma döneminde 2 hasta kaybedildi. Çocukluk çağı lenfoma ve solid tümörlerinde tedavinin ilk bir aylık döneminin değerlendirildiği bu çalışmada organ toksisitesi, biyokimyasal, elektrolit ve metabolik anormalliklerin oranının oldukça yüksek olduğu saptandı. Bu oranların yüksekliğinin tümör yükünün ve organ tutulumunun fazlalığı ve uygulanan kombine kemoterapilerin yoğunluğu ile ilişkili olduğu düşünüldü. Bu oranların yüksek olmasına rağmen, ilişkili mortalite gözlenmedi. Bu patolojilerin erken saptanması, yakın takibi ve buna yönelik tedavilerin multidisipliner yaklaşımla hemen uygulanması mortalite gözlenmeme nedeni olarak açıklandı.

Cancer is a major health problem worldwide and more than 160,000 children are diagnosed with cancer every year. The prognosis of childhood cancer has improved dramatically with the introduction of chemotherapy for the treatment of childhood cancer. The improvement in prognosis also brought with acute toxicities causing morbidity and mortality associated with chemotherapy. The aim of this study was to evaluate organ toxicity, biochemical and metabolic changes associated with tumor or chemotherapy in the acute phase of treatment. The data of patients who received chemotherapy either at rest or on admission at Uludağ University Faculty of Medicine, Department of Pediatric Oncology in 01.01.2010-31.12.2015 were evaluated retrospectively. Serum liver and kidney function tests, glucose, uric acid, total bilirubin, GGT, ALP, electrolytes, blood gase results and urinalysis results at admission and within the first month after starting chemotherapy obtained from medical records. The data are compared with, age, sex, diagnose, cancer stage, organ involvement of malignancy, chemotherapy regimen and drugs, radiotherapy and surgery. A total of 305 patients were analyzed, the mean age was 97 months (8 years), the male/female ratio was 1.5. The most common diagnoses was lymphomas 27.6% (n=84) [Hodgkin lymphoma 14.1% (n=43), NHL 13.5% (n=41)], CNS and intraspinal neoplasms 12.5% (n=38), neuroblastoma 11.8% (n=36) and germ cell tumors 10.8% (n=33), respectively. There were only kidney involvement in 14.1% of patients (n = 43), only hepatic involvement in 6.9% (n = 21) and liver and kidney involvement in 0.7% (n = 2). Chemotherapy was applied to all of the patients, 61.3% (n = 187) surgery and 13.1% (n = 40) of radiotherapy. The most frequently used antineoplastic drugs were plant products (91.1%), antitumor antibiotics (67.9%) and alkylating agents (67.2%). v Organ toxicity was seen in 59% of (n=180) patients. Use of alkylating agents, antimetabolites and other group chemotherapy and not to have surgery were risk factors for hepatotoxicity. Use of antimetabolites was the only risk factor for nephrotoxicity. Hypoglycemia was seen 18.2% (n=35), hyperglycemia was 24% (n=46), hyperuricemia was 20.1% (n=59), hypoalbuminemia was 39.5% (n=111), hyperbilirubinemia was 26.6% (n=71), elevation of ALP was 21.5% (n=23) and elevation of GGT was seen 38.5% (n=10) . Two hundred and sixty seven patients (87% of all) had at least one electrolyte disturbance. Hyponatremia was the most frequent electrolyte abnormality observed in 173 patients (56.7%). Respiratory alkalosis was the most frequent acid-base disorder seen in 25 patients (31.6%). Two patients died during study period. In this study, which assessed the first month of treatment for childhood lymphoma and solid tumors, the rate of organ toxicity, biochemical, electrolyte and metabolic abnormalities was found to be quite high. It was thought that the high rates were associated with an increase in tumor burden and organ involvement and the intensity of combined chemotherapy administered. Although these rates were high, no associated mortality was observed. Early detection of these pathologies, close follow-up and immediate treatment with the multidisciplinary approach to treatment were described as the reason for the absence of mortality.