Çocukluk çağı pulmoner tüberkülozunda bilgisayarlı tomografi ile saptanan lenfadenopatilerin tanısal değeri

Abstract

Tüberküloz (TB), tedavisindeki ilerlemelere rağmen, yüksek morbidite ve mortalite oranları nedeniyle dünyada ve ülkemizde hala ciddi bir halk sağlığı problemidir. Değişik pek çok organı tutabilmekle birlikte, en sık akciğer tutulumuyla kendini gösterir. Hastalığın kesin tanısı, basilin mikrobiyolojik yöntemlerle gösterilmesidir. Ancak, çocuk yaş grubunda, mikroorganizmanın varlığını bakteriyolojik olarak teyit etmek güçtür ve bu nedenle TB'u teşhis etmek zordur. Pozitif radyolojik bulgular, hastalığın tanısında önemli bir kanıt niteliğindedir. Özellikle, çocuklardaki pulmoner TB'da, mediastinel ve hiler lenfadenopatilerin (LAP) varlığı tanı için karakteristik kabul edilmektedir. Bilgisayarlı tomografi (BT), LAP'lerin gösterilmesinde, göğüs röntgenografisinden üstündür. BT incelemede, büyük boyutta ve halkasal tarzda boyanma gösteren LAP varlığının, TB için tipik olduğu bildirilmektedir. Bildiğimiz kadarıyla TB ve TB dışı akciğer enfeksiyonları olan çocuk hastalarda, mediastinel ve hiler LAP varlığı ve LAP'lerin BT özellikleri açısından karşılaştırmalı bir çalışma yapılmamıştır. Biz bu çalışmada, TB ve TB dışı akciğer enfeksiyonu olan çocuk hastaların toraks BT bulgularını, LAP varlığı ve özellikleri açısından karşılaştırmayı amaçladık.Çalışmamızda, 33 primer pulmoner TB ve 26 TB dışı akciğer enfeksiyonu tanısı almış toplam 58 hastanın toraks BT incelemeleri, geriye dönük olarak değerlendirildi. TB grubunda hastaların ortalama yaşı 87,1 (±64) ay, TB dışı akciğer enfeksiyonu olan hastalarda 87,2(±66,2) ay idi. Toraks BT incelemede LAP varlığı, boyutu, yerleşim yeri, kalsifikasyon varlığı, bronşlara bası etkisi ve bunun sonucunda meydana gelebilecek atelektazi ve hava hapsi bulguları ve IV kontrast madde uygulaması sonrası boyanma özelliği araştırıldı.TB grubunda 25 hastada (%85), TB dışı enfeksiyon grubunda ise 15 hastada (%58) mediastinel ve/veya hiler LAP saptandı. Multipl nodal tutulum, TB grubunda %85, TB dışı grupta %58 oranında izlendi. Tutulan toplam lenf nodu istasyon sayısı, TB grubunda 183, TB dışı grupta 99'du; aradaki bu fark istatistiksel açıdan anlamlıydı (p= 0,002). LAP' lerin yerleşim yerlerine göre dağılımına bakıldığında: TB grubunda 25 hastada (%76) hiluslarda, 23 hastada (%70) subkarinal alanda ve 14 (%42) hastada sağ üst paratrakeal alanda, TB dışı grupta ise 13 (%50) hastada subkarinal alanda, 9 hastada (%35) paraözefageal alanda, 8 hastada (%31) sağ alt paratrakeal alanda ve 8 (%31) hastada sağ üst paratrakeal alanda LAP saptandı. Her iki grup arasında, sadece hiler bölge tutulumu açısından istatistiksel olarak anlamlı fark mevcuttu ( p-değeri <0,001). Sağ hiler LAP varlığı, TB hastalarının 24'ünde (%73), TB dışı enfeksiyon hastalarının 5'inde (%19) görüldü; aradaki fark istatistiksel olarak anlamlıydı (p-değeri <0,001).LAP'lerin boyutu, bronşa bası etkisi, kalsifikasyon ve boyanma özellikleri açısından, her iki grup arasında anlamlı fark saptanmadı. Halkasal tarzda lenf nodu boyanması, TB hastalarının sadece %6'sında görüldü.Sonuç olarak, primer pulmoner TB'de, TB dışı akciğer enfeksiyonlarına kıyasla, daha sık oranda mediastinel ve/veya hiler lenf nodu tutulumu ve multipl nodal tutulum izlenmektedir. Ayrıca TB'de, hiler lenf nodu tutulumu daha sıktır. Ancak, çalışmamızın sonuçlarına göre primer pulmoner TB ve TB dışı akciğer enfeksiyonu hastaları arasında, lenf nodu tutulumu, yerleşimi, multinodal tutulum, boyanma, kalsifikasyon ve bronş basısı gibi özellikler açısından geniş oranda örtüşme söz konusudur.

Despite all the development in its treatment, tuberculosis (TB) is still a serious public health matter due to its high morbidity and mortality rates. Although it can infect many different organs, TB mostly demonstrates itself with lung infection. Differential diagnosis is made by showing the bacillus using microbiological methods. However, difficulties in confirming the presence of the bacillus bacteriologically makes TB diagnosis challenging in pediatric age groups. Radiological findings are important evidence for diagnosing the infection. Especially, in pulmonary TB of children, the presence of mediastinal and hilar lymphadenopathies (LAP) are characteristic for diagnosis. Computerized Tomography (CT) is better than chest X-ray at showing hilar LAPs. It?s reported that in CT scan, enlarged and ring-like stained LAP is typical for TB. To our knowledge, there are no comparative studies on the presence of mediastinal and hilar LAPs and CT findings of LAPs in pediatric patients with TB or non-TB infection disease. In this study, we aimed to compare thorax CT findings of pediatric patients with TB and non-TB infection with respect to presence of LAP and its properties.In total, thorax CT findings of 58 patients (33 with primary pulmonary TB and 26 with non-TB lung infection disease) were evaluated retrospectively. Average age was 87,1 (±64) months for patients with TB and 87,2(±66,2) months for patients with non-TB lung infection disease. LAP presence, size, location, presence of calcification, staining properties after applying IV contrast agent, air trapping, mass effect on bronches and atelectasis has been investigated by using CT.Mediastinal and/or hilar LAP was found in 25 patients (85%) in TB group and in 15 patients (58%) in non-TB lung infection disease group. Multiple nodal involvement was 85% in TB group and 58% in non-TB lung infection disease group. Total lymph node station involved was 183 in TB group and 99 in non-TB infection disease group. The difference was statistically significant (p=0,002). Distribution of locations of LAPs was found as following: in TB group, in 25 patients (76%) at hilar region, in 23 (70%) patients at subcarinal region and in 14 (42%) patients at upper right paratracheal region; and in non-TB infection disease group, in 13 patients (50%) at subcarinal region, in 9 patients (35%) at paraesophageal region, in 8 patients (31%) at lower right paratracheal region and in 8 patients (31%) at upper right paratracheal region. Only hilar region involvement was statistically significant between each group (p<0,001). Right hilar LAP was found in 24 (73%) patients with TB and in 5 (19%) patients with non-TB infection; the difference was statistically significant (p<0,001).There was no significant difference between the two groups in LAP size, calcification and staining properties. Only 6% of the patients with TB had ring-like lymph node staining.In conclusion, involvement of the mediastinal and/or hilar lymph nodes and multinodal involvement are more common in primary pulmonary TB compared to those in non-TB lung infections. Additionally, hilar nodal involvement is more frequent in TB than in non-TB infections. However, according to the results of our study, there is a broad overlap in the features such as lymph node involvement, location, multinodal involvement, enhancement pattern, presence of calcification, and bronchial compression between the patients with primary pulmonary TB and patients with non-TB lung infections.