4857 sayılı İş Kanunu çerçevesinde asıl işveren - alt işveren ilişkisi ve sonuçları

Abstract

Çalışma hayatında geçen zamana ve gelişen teknolojiye bağlı olarak çok çeşitli istihdam tipleri ve istihdam şekilleri ortaya çıkmaktadır. İşverenler için asıl olan rantabilite (ekonomiklik) ve sermayenin güvenliği olduğu için, her türlü risk unsurundan kaçınmak eğilimindedirler. İstihdam tercihlerini ve uygulamalarını da bu temel sebeplere bağlı olarak yapmaktadırlar.İstihdam konusu da bu risk unsurlarından birisidir. Risk unsurunun seviyesine bağlı olarak birtakım alternatif çözüm yolları geliştirmişler ve uygulamalara yönelmişlerdir. Bu uygulamalardan birisi de alt işveren uygulamalarıdır. İşverenler istihdam yönü itibariyle ekonomik bulmadıkları (başka bir deyişle riskli buldukları) alanlarda alt işveren uygulamasına geçerek, bir kısım işleri alt işveren eliyle yaptırmak istemişler ve bu uygulamayı git gide daha çok benimsemişlerdir.Ancak zaman içerisinde yapılan uygulamalar göstermiştir ki; alt işveren uygulamaları ile işçilerin ekonomik, sosyal ve hukuki imkanları gitgide kısıtlanmış, işverenlerce istihdamın en zayıf halkası haline getirilmiş, daha doğrusu hiçbir güvencesi olmayan ikinci sınıf bir çalışan grubu ortaya çıkarılmıştır.Alt işveren istihdamında keyfi uygulamaların önüne geçebilmek amacıyla 4857 sayılı İş Kanunu'nda ayrıntılı ve kısıtlayıcı düzenlemeler getirilmiştir. Her ne kadar işverenler yasal yönden kendilerinin sınırlanmalarını istemezlerse de işçi işveren ilişkilerinin, işverenin insafına bırakılamayacak derecede insani ve hukuki yönleri olduğu dikkate alındığında, yasal yönden bu şekilde yapılan düzenlemelerin ne kadar gerekli ve vazgeçilmez olduğu aşikardır.

Many types and forms of employment appeared in the business life depending on the time passed by and the technology developed. Since the employers principally cared about rantability (economy) and the safety of the capital, they tend to abstain from any kind of risk factors. They carry out the employment preferences and implementations depending on these basic principles.Employment is one of these factors. They developed some alternative ways of solution depending on the level of the risk factor and they canalise themselves to these practices. One of these practices is subcontracting. The employers converted to subcontracting practice in fields which they do not assume to be rantable ( in other words they assume to be risky ) and wanted to handle some of their work via subcontractors and they gradually began to adapt this practice more and more. It may be considered as a reasonable preference to go towards such a practice with economical reasons within the historical process. However, it has been indicated by the studies carried out that the economical, social and legal opportunities of the laborers gradually descended and they were made the weakest link by the employers and more precisely they appeared to be a second-class workers group without any kind of security.There were some new arrangements done in order to prevent arbitrary treatments in employment of subcontractors and a new and a more qualified statutory and judicial level was achieved with Labor Law Nr: 4857.Despite the fact that they would not wish to be legally limited, when considering that the relations between the employees and employers have human and legal aspects which can not be left to the mercy of the employers, it is so evident how those legal arrangements are necessary and indispensable.