Hz. Musa kıssalarının din eğitimi açısından değeri

Abstract

Kur'ân insanın bütün sır ve güzelliklerini kuşatan bakışlarıyla, neredeyse her şahsa ve her topluma, farklı bir üslûp ve tarzda hitap eder. Kur'ân`ın kitlelere hitap tarzlarından biri de kıssadır.Kur'ân'daki her kıssa, çeşitli mizaç ve kabiliyetteki insanlara, kendilerinin hoşlanacakları ve çeşitli yönlerden yararlanacakları özelliklere sahiptir. Örneğin, farklı surelere serpiştirilmiş olup Kur'ân'da en uzun anlatılan Hz. Mûsâ kıssasını ele aldığımız zaman, diğer kıssalara nispetle farklı bir insan tipi, farklı bir ortam, farklı işkenceler, tevhid yoluna giderken firavunlarla mücadelede farklı bir hayat tarzıyla karşı karşıya kalırız.Kıssanın karakteri, tevhide, şirkten sakınmaya, ibadete, şer'î meselelerin öğrenilmesine ve yapılmasına çağıran diğer ayetlerin karakterinden farklı değildir. Kur'ân kıssaları tetkik edildiği zaman görülür ki, en güzel öğüt ve en güzel yol göstericilik onlardadır. Onlar ibret alabilene ve söz dinleyene, basiret ve ibreti; düşünebilene ve nasihat kabul edene öğüdü; İslâm'ı yaşamak ve yaşamaktan ötürü zulme uğrayana, en güzel teselliyi içinde taşıyan, yaşanmış, gerçek hayat tablolarıdır.Hz. Mûsâ ve İsrailoğulları'nın soyu, Hz. Yakub'un Mısır'a yerleşen çocuk ve torunlarına dayanır. İsrailoğulları'nın sayısı her geçen gün artınca, Mısır'ın yerli halkı olan Kıptîler ve yöneticileri Firavun tarafından tehlike olarak görülmeye başlarlar. Bu yüzden bilinçli bir politikayla çoğalmaları önlenir, zulüm ve hakaretlere maruz bırakılarak da köleleştirilirler. Zulmün ayyuka çıktığı bir dönemde ise Yüce Allah onlara Hz. Mûsâ peygamberi kurtarıcı olarak gönderir. Hz. Mûsâ ve kardeşi Hz. Harun, Firavun ve ahalisini Hakk'a davette büyük mücadeleler verirler. Ancak bir çok mucize ile onları ikna etmeye çalışmaları sonuç vermez. Sonunda Hz. Mûsâ İsrailoğulları'nı alarak Mısır'ı terk eder ve mucizevî bir şekilde Kızıldeniz'i geçer.Ancak ne var ki Hz. Mûsâ esas eğiticiliğini bu devrede gerçekleştirmeye çalışır. Fakat kişilik ve şahsiyetlerini kaybetmiş, köle ruhlu bu insanları eğitmek hiç de kolay olmayacaktır. Hz. Mûsâ, mucize, soru-cevap, ödül-ceza, yumuşak davranma, düşünmeye sevketme ve gözlem-deney metodlarını kullanarak İsrailoğulları'na en başta Tevhid ilkesini kazandırmaya çalışır. Buna ilaveten bağımsızlık, kişilik, sevgi, sabır ve sadakat gibi ilkeleri onlara kazandırmak için büyük çaba sarfeder. Ne var ki uzun yıllar bunlardan uzak kalmış bir topluma kısa sürede bunları kazandırmak mümkün olmamıştır. Bu yüzden Tih Çölü'nde kırk yıl gibi uzun ve anlamlı bir cezaya çarptırılan bu milletin çoğunluğunun hayata veda etmesi neticesinde ilahî vaad gerçekleşebilmiş ve Arz-ı Mukaddes'e girilebilmiştir.Şu bir gerçektir ki bir eğitimci için her zaman çaba ve gayretlerinin sonucunu görüp yaşamak mümkün olmamaktadır. Zaten eğitimde de sonuç değil sürecin önemsenmesi gerektiğini, Hz. Mûsâ'nın ömrünün neticeyi görmeye yetmemesinden çıkarmaktayız.

Quran adresses almost to every person and to every society with a different style and manner with its views surrounding all secrets and beauties of human. One of the manners of Quran for adressing to the masses is parable.Every parable in Quran has got the features which the people having various natures and ability will like and will be able to get benefit from various sides. For example, when we take up the parable of Moses which was narrated in the longest way in Quran and which was scattered to different suras, we encounter with different manner of life in the struggle against Pharaohs while going to the way of unity, different persecutions, a different climate, a different type of human in comparison with the other parables.The character of parable isn?t different from the character of the other verses calling to unity, avoiding of attributing a partner to God, to worship, learning theocratical matters. When the parables of Quran is examined, one sees that the most beautiful advise and the most beautiful guideship are in these parables. They are the real patterns of life which were lived and conveying the most beautiful consoling in itself for the person who underwent cruelty because of living Islam and for the person who accepted the advise and who can think and for the person obeying with discreetness and taking warning.The offspring of Moses and the sons of Israel is based on the grandchildren and children of Jacob settling in Egypt. When the number of the sons of Israel increased day by day, the local people of Kıpti and its directors were started to be seen as danger by Pharaoh. Therefore their increasing is prevented by conscious politic, they were made slave by being exposed to insulting and cruelty. In such a period which the cruelty became obvious, Holy God sent them Prophet Moses as saver. Prophet Moses and his brother Harun struggled for inviting Pharaoh and his people to God. But they tried to persuade them by so many miracles didnt give any result. Finally Prophet Moses left Egypt by taking the sons of Israel, and he passed through Red Sea in a miraculous way.However Prophet Moses tried to realize his role as a main educator in this period. But it wouldnt be easy to train these people with the spirit of slave who lost their personality and humanity. Prophet Moses tried to make the sons of Israel gain the principle of unity at the first beginning by using the methods of miracles, question and answer, by behaving in a mild way, prise and punishment, leading to think, observation and experiment. In addition to this, he strove very much for making them gain the values such as independence, personality, love, fidelity, and patience. But to make such a society who stayed far from all these values for a long time gain all of these values in a short time didnt become possible. Therefore as a result of that the most of the nation who was sentenced to long term and significant punishment for forty years in the desert of Tih made farewell to the life, the holy promise became true and they could enter the Holy Earth.That an educator sees and lives the result of his endeavour isnt possible everytime is a reality. Besides we infer with that the life of Moses didnt become sufficient to see the result that the process is important in education but not result