Ekmeklik buğday (T. aestivum L.) diallel melezlerinde verim komponentlerinin kalıtımı ve melez gücü

Abstract

Bu araştırma altı ekmeklik buğday genotipiyle Jinks-hayman tipi diallel analiz yöntemi ile bazı tarımsal özelliklerin kalıtım durumlarının saptanması amacıyla Bursa Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi'nde yürütülmüştür. Çalışmada F1 bitkileri ve anaçlar üzerinde bitki boyu, başak boyu, başakta başakçık sayısı, başakta tane sayısı, bin tane ağırlığı özellikleri incelenmiştir. Araştırma sonucunda bitki boyu ve başak boyu özelliği için hem eklemeli hem de eklemeli olmayan gen etkilerinin, başakta başakçık sayısı, başakta tane sayısı ve bin tane ağırlığı özelliğinde dominant gen etkilerinin söz konusu olduğu saptanmıştır. Dar anlamda kalıtım derecesi için en yüksek değer başak boyu özelliği için (0,69), en düşük ise (0,11) başakta tane sayısında, geniş anlamda kalıtım derecesi için en yüksek kalıtım derecesi (0,79) bitki boyu özelliğinde, en düşük geniş anlamda kalıtım derecesi (0,61) bin tane ağırlığı özelliğinde elde edilmiştir. Çalışmada en yüksek heterosis değeri başakta tane sayısı özelliğinde GoliaxBasribey melezinde % 48,83, en yüksek heterobeltiosis değeri AldanexPamukova melezinde % 35,24 olarak saptanmıştır.

This research was conducted in Bursa Uludağ University Agriculture Faculty to determinate the inheritance of some agricultural traits in common wheat (Triticum aestivum L.) by Jinks- Hayman type diallel analysis. In this research, plant height, spike length, spikelet number/spike, seed number/spike, 1000 kernel weight were investigated on F1 plant and their parents. As a result of the research, it was determineted that both additive and non-additive gene effects fort he plant height and spike lenght characteristics, dominant gene effect in the spikelet number/spike, seed number/spike, 1000 kernel weight were determined. The highest heritability at narrow sense was estimated for plant height (0,69); the lowest value was obtained for seed number/spike (0,11). The highest heritability at broad sense were estimated for spike length, plant height (0,79) . The lowest heritability was estimated for 1000 kernel weight ( 0,61). The highest heterosis value in the study was determined as % 48.8 in GoliaxBasribey hybrid and % 35.2 in AldanexPamukova hybrid with the highest heterobeltiosis value.