Chaim Perelman: Bir hukuk filozofu

Abstract

Bu tezin konusu, yirminci yüzyılın en önemli argümantasyon teorisyenlerinden hukukçu ve filozof Chaim Perelman'ın argümantasyon teorisi ve bu teoriden ayrıştırılması mümkün olmayan hukukî argümantasyon teorisidir. Düşünür, genel argümantasyon teorisini detaylandırırken bir yandan retorik ve diyalektik kavramları üzerinde durmuş, bir yandan da hukukî argümantasyon, adalet ve hukukî muhakeme arasındaki ilişkiyi ele almıştır. Bu bağlamda, ilk bölümde düşünürün fikirlerinin daha iyi anlaşılabilmesi için hayatı ve felsefî arkaplanına değinilmiştir. Batı düşüncesinin en büyük filozoflarından Aristoteles, retorik, diyalektik ve adalet hakkındaki görüşleri ile Perelman'ın felsefî arkaplanın yapı taşlarından birini teşkil ettiğinden, Aristoteles'in ilgili görüşleri ve bunların Perelman'ın teorisine etkileri ele alındıktan sonra Perelman'ın felsefesi ana hatları ile ortaya konulmuştur. İkinci bölümde, düşünürün pratik hayat mantığı olarak gördüğü argümantasyon teorisi üzerinde durulmuştur. Bu kapsamda, ilkin Perelman'ın bilim ve felsefe ile ilgili görüşleri yanında dilin bu alanlardaki işlevi ile ilgili fikirlerine yer verilmiş, çoğul hakikatlerin bilgisine ulaşma yolu olarak retorik anlayışına değinilmiştir. Bilahare, Perelman'ın argümantasyon teorisinin temelini oluşturan belirli ve evrensel dinleyici kitlesi ayrımı ele alınmış, rasyonel bir argümantasyonun kriteri olarak gördüğü evrensel dinleyici kitlesi kavramı izah edilmiş ve kavrama yöneltilen eleştirilere yer verilmiştir. Daha sonra, Yeni Retorik: Argümantasyon Üzerine Bir İnceleme(La nouvelle Rhétorique: Traité de l'Argumentation) isimli eserdeki sistem temel alınarak, düşünürün argümantasyonun başlangıç noktaları, argümantasyon teknikleri, argümantasyonun gücü ve düzeni ile ilgili analizine yer verilmiştir. Üçüncü bölüm, Perelman'ın adalet ideası ve hukukî akıl yürütme ile ilgili görüşlerine ayrılmıştır. İlk olarak düşünürün şeklî adalet ile maddî adalet arasında yaptığı ayrıma değinilmiştir. Sonrasında, felsefî dönüşümünün izleri sürülerek adalet ile argümantasyon arasında kurduğu ilişki ele alınmıştır. Bu bağlamda argümantasyon, etik bir eylem standardı formu kazanmıştır. Perelman'ın adaleti rasyonel bir erdem olarak görmesi ve pratik hayatta rasyonel olmanın kriterinin argümantasyondan geçiyor olduğunu düşünmesi, hukukun meşruiyeti ve yargı kararlarının adil olmasının da argümantasyon ile yakın ilişki içinde bulunduğu sonucuna varmasını sağlamıştır.

The topic of this thesis is, the argumentation theory of lawyer and philosopher Chaim Perelman, who is among the most important argumentation theorists of the twentieth century and legal argumentation theory, which could not be dissociated from the argumentation theory. While elaborating his argumentation theory, Perelman laid emphasis on rhetoric and dialectic on one hand relationship between justice and legal reasoning on the other hand. In this connection, first chapter is devoted to his life and philosophical background in order to provide better understanding of thinker's opinions. Therefore, thoughts of Aristotle, one of the greatest thinkers of Western philosophy, whose way of thinking on rhetoric, dialectic and justice constituted a keystone for Perelman's philosophical background, are discussed briefly in relation with their influences on Perelman's ideas. Thereafter, a framework about Perelman's general philosophy is set forth. In the second chapter, Perelman's argumentation theory is elucidated, which is to him the logic of practical life. In this context, firstly Perelman's thoughts on science and philosophy, and the function of language in these realms are explained. Later, the idea of rhetoric as means of providing knowledge of plural truths is pointed out. Afterwards, Perelman's distinction between particular audience and universal audience, which constitute a basis for the argumentation theory, and the critisisms about concept of the universal audience are explained. Then, starting points of arguments, techniques of argumentation, and strength and order of arguments are analyzed in compatibility with the system of The New Rhetoric: A Treatise on Argumentation. The third chapter is devoted to the opinions of Perelman on idea of justice and legal reasoning. Perelman firstly, makes a distinction between formal justice and concrete justice and then establishes relation between justice and argumentation in accordance with his philosophical transformation. In this context, argumentation becomes an ethical standard for action. Perelman consideres justice as a rational virtue and argumentation as a criterium of rationality in practical life. Therefore, there is a close link between legitimacy of law and justice of juridicial judgments, and argumentation.