Türkiye'de kamusal sosyal yardımların yapabilirlik yaklaşımı çerçevesinde etkinliği analizi: Bursa örneği

Abstract

Çalışma, Türkiye'de yürütülen kamusal sosyal yardımların, "yapabilirlik yaklaşımı" çerçevesinde etkinliğini araştırmayı amaçlamaktadır. Kamusal sosyal yardımların, yardım alanlar üzerindeki çok boyutlu etkilerini saptamayı hedefleyen araştırma kapsamında ele alınacak araştırma problemleri "kamusal sosyal yardımlardan beklenen fayda sağlanabiliyor mu? Kamusal sosyal yardımlar, yardım alanların sosyal refahını yükseltiyor mu? Sosyal yardımlarla toplumsal refah arasında ne yönde ve ölçüde bir ilişki vardır?" olarak belirlenmiştir. Yapılan yardımların kalıcı refah artışına etkisinin temel çıktı kabul edildiği çalışmanın alan araştırması, Bursa Valiliğinin de verdiği destekle Bursa ilinde gerçekleştirilmiştir. Bursa İl genelinde-2017 yılı rakamlarına göre-274.410 kişiye (34.231.330, 31-TL) kamusal sosyal yardım yapılmıştır. Kantitatif araştırma tekniği kullanılan çalışmada, kamu temeli sosyal yardımların kısıtlılığında, mevcut sosyal yardımlardan yararlanan bireyler sınırlamasında gerçekleştirilmiştir. Örneklem belirlenmesinde, TÜİK'in de kullandığı örneklem hesap yöntemi tercih edilmiştir (tahmindeki tolerans büyüklüğü 0,05, istenilen durumun evrende görülme oranı 0,5, Alfa yanılma düzeyi 0,05 ve t=1,96). Örneklem; tabakalı örneklem hesaplaması yöntemi ile ilgili alana homojen olarak dağıtılmıştır. Çalışmada anket soruları Amartya Sen'in yapabilirlik yaklaşımından hareketle Nussbaum'un sunduğu "Evrensel bir yapabilirlikler listesinden" hareketle oluşturulmuştur. Liste; bedensel sağlık (bodily health), bedensel bütünlük (bodily İntegrity), algılama, hayal etme ve düşünme (senses, imagination and thought), duygular (emotions), pratik akıl (practical reason), üyelik (affiliation), doğal çevre ile kurulan ilişkiler (other species), oyun-eğlence (play) ve kişinin çevresi üzerindeki kontrolü (control over one's environment) başlıklarını içermektedir. Anket sorusu oluşturma süreci ise dört aşamada tamalanmıştır. İlk aşama; yapabilirlik listesinin bileşenlerinin ve Türkiye'deki sosyal yardım bileşenlerinin bir tablo şeklinde detaylı açıklanması, İkinci aşama Türkiye'de yapılan sosyal yardımların tekabül ettiği yapabilirlik yaklaşımı bileşenlerinin tespiti, Üçüncü aşama tespit edilen bileşen açıklamalarından faydalanılarak sorular oluşturma, Dördüncü aşama soruların geçerlik güvenilirlik testini yapma (uzman görüşü +pilot uygulama) şeklinde gerçekleştirilmiştir. Anket uygulama süreci hazırlanan kamusal sosyal yardım haritasına göre hesaplanan kişi sayısının bölgesel ayrımına göre gerçekleştirilmiştir. Anket sonuçları ise SPSS programı yardımı ile değerlendirilmiştir. Değerlendirme sonuçlarına göre kamusal sosyal yardımlardan beklenen faydanın sağlanamadığı, sosyal yardımların yardım alanların sosyal refahını yükseltmediği saptanmıştır.

This study aims to analyse the efficiency of public social benefits implemented in Turkey within the frame of Amarya Sen's Capability Approach. The study problems to be addressed in the project, which aims to determine the multidimensional effects of public social benefits on beneficiaries, are defined as " are the expected benefits from public social assistance provided? Do public social benefits increase the quality of life of beneficiaries? And What is the relationship between social assistance and social welfare?" The effect of the social assistance on the increase of permanent welfare is the main output of the study. The study was conducted in the province of Bursa with the support of the Governorship of Bursa. In Bursa- according to figures of 2017-274.410 people (34.231.330,31-TL) were provided with public social assistance. The quantitative research technique was carried out on the study to be used, on the restriction of public-based social assistance, and on the restriction of the individuals benefiting from the existing social assistance. In determining the sample, the sampling method used by TURKSTAT (TUIK) is preferred. (Tolerance size of the instruction is 0.05, the rate of visualization in the desired situation is 0,5, Alfa error level is 0.05 and t = 1.96). Sample; was be homogeneously distributed to the relevant area by the layered sample calculation method. Survey questions in the study were prepared based on the list of universal capabilities given by Nussbaum on the basis of Amartya Sen's capability approach. This list includes the titles of life, bodily health, senses imagination and thought, emotion, practical reason, affiliation, other species, play, material and political control over one's environment. The questionnaire creation process consisted of four stages. First stage; A detailed description of the components of the capability list and the social assistance components in Turkey, the second stage was the identification of the components of the capability approach corresponding to the social assistance made in Turkey, The third step was to create questions by making use of component descriptions, The fourth stage was conducted in the form of validity reliability testing (expert opinion + pilot implementation). The survey process was carried out according to the regional division of the number of persons calculated according to the prepared public social assistance map. Survey results evaluated by SPSS program. According to the evaluation results, it is determined that the expected benefit from public social benefits can not be provided and social benefits do not raise the social welfare of the beneficiaries.