Modernleşme sürecinde geleneksel dini gruplar: İskenderpaşa cemaati örneği

Abstract

Modernlik veya modernitenin Batı'nın geçirdiği bir takım zihni süreçler sonrası oluştuğu ve bu süreçler sonucunda var olan yenidünyanın tüm yaşamları altüst ettiği bilinmektedir. Modernliğin orjininin Aydınlanma olduğu ve modernliğin de kendi içe-risinde geçirdiği değişimler sonucu farklı modernliklerin oluştuğu ifade edilmektedir. Türkiye de diğer ülkeler gibi modernitenin doğuşundan sonra oluşan gelişme-lerden etkilenerek bir modernleşme süreci yaşamıştır. Bu modernleşmenin tarzı zaman içerisinde farklılıklar arz etse de Türkiye modernleşirken toplum, kurumlar ve bireyler bu modernlik düşüncesinden şöyle veya böyle etkilenmişlerdir. Tarikat veya cemaat denen dini grupların ve bu gruplar içerisinde bulunanların modernleşme süreçlerine katıldıkları aşikardır. Bu dini gruplar içerisinde Nakşibendiliğe ayrı bir parantez açılmalıdır. Türki-ye'nin en yaygın ve etkin tarikatı olan Nakşibendilik bünyesinde faaliyet gösteren İs-kenderpaşa cemaati de modernleşmeden elbette nasibini almıştır. Modernliğin Türki-ye'ye sirayet etmeye başladığı Tanzimat süreçlerinde ve daha sonraki devirlerde M. Zahid Kotku'nun Fatih İskenderpaşa Camii'ne atanıp ardından İskenderpaşa Cemaati ismini almasından sonraki döneme gelinceye tarikat bünyesinde herhangi bir modern-leşme emarelerine rastlanmamaktadır. Kotku döneminde de modernleşmeden söz ede-meyiz. Kotku'dan sonra gelen ardılı Esad Coşan dönemi geleneksel ile modern olanın harmanlandığı bir duruma tekabül etmektedir. Ardından gelen oğlu Nureddin Coşan dönemi ise Türkiye'nin yaşadığı sürece paralel olarak, modern ve post modern unsurla-rın hâkim olduğu, geleneksel ilişki, örüntü, anlayış ve ritüellerin terk edildiği bir aşa-ma olarak görülebilir. Bir geri dönüşün yaşanmayacağını söyleyebiliriz. Fakat yeni dönemde tarikatın, insanların ruhî ihtiyaçlarının tatmini ve iyi insan yetiştirme görevlerini ifa edebileceği kendisine ait yeni bir form ve zihniyet oluşturup oluşturamayacağının belirsiz olduğu-nu da ifade edebiliriz.

It is known that modernity has been formed after a series of mind processes of the West and that the resultant new generation has upset all lives. It is expressed that modernity is the origin of the Enlightenment, and that changes in the fashion of its own are the result of different modernities.it is known that modernity has been formed after a series of mind processes of the West and that the resultant new gene-ration has topsyturvy all lives. It is expressed that modernity is the origin of the En-lightenment, and that changes in the fashion of its own are the result of different modernities. Although the style of this modernization presents differences over time, Tur-key modernization in society, institutions and individuals from this modern thought are affected one way or another. It is apparent that religious groups such as sects and congregations and those within these groups are involved in the modernization pro-cess. Within these religious groups, a separate parenthesis should be opened for Naqshbandi. Turkey's most widespread and effective operating in the Naqshbandi sect, Of course, the Iskenderpaşa congregation, which operates in the Naqshbandi community, has also gotten grant from the modernization. Modernity began to infect the Tanzimat period in Turkey and in later eras within a certain period until sect do not experience any signs of modernization. till after the appointment of M. Zahid Kotku to the Fatih İskenderpaşa Mosque and then to the process after the İskenderpaşa Jamaat's reception. We can not talk about mo-dernization in the period of Kotku. The successor Esad Coşan period after Kotku corresponds to a blend of traditional and modern. Then came the son Nureddin Co-san period that Turkey experienced as parallel processes that dominate the modern and post modern elements, it can be seen as a stage where traditional relations, pat-tern, understanding and rituals are abandoned. We can say there will not be a return. But we can also state that it is unclear whether or not the order will create a new form and mentality of its own which the spiritual needs of the people can fulfill the duties of satisfying and good human development.