Makedonya’nın Tetova şehrinde bulunan kuru fasulye depolarında Acanthoscelides obtectus (SAY) (Coleoptera: Bruchıdae) ile mücadelede kullanılan yöntemlerin etkinliğinin değerlendirilmesi

Abstract

Fasülye tohum böceği Acanthoscelides obtectus (SAY) (Coleoptera: Bruchidae) Türkiye’de özellikle Akdeniz bölgesinde, Phaseolus vulgaris L. (Fabales: Fabaceae) tohumlarında ekonomik zarar yapan en önemli türlerden biridir. Bu kozmopolitan tür Makedonya’da mevcuttur. Depo alanlarında zararlı böceklerle mücadele etmek için çoğunlukla metil bromür ve fosfin gibi fumigantlar veya sentetik insektisitler kullanılmaktadır. Fakat kullanılan bu kimyasallar doğal çevreye zarar vermektedir ve özellikle de insektisitler böceklerin direnç kazanmasına sebep olmaktadır. Doğal çevreyi korumak ve ürünlerde ekonomik kaybı önlemek amacıyla kimyasal uygulamarın yerini alabilecek alternatif yöntemler geliştirilmelidir. Bu tez çalışmasında kimyasal mücadelede kapsamında sentetik piretroid olan deltamethrin, biyoteknik mücadele kapsamında ise sarı yapışkan tuzaklar fasülye tohumu deposundaki A. obtectus zararlısına karşı kullanılmıştır. Sekiz ay süren deneme boyunca depo içi ortalama sıcaklık 19±4 °C derece, ortalama nem ise %58±4olarak ayarlanmıştır. Makedonya’nın Tetova şehrinde yapılan bu çalışma sonucunda, deltamethrin uygulaması yapılan depolarda zarar gören fasülye tane sayısı ortalama %3.55 oranında iken, ilaçlama yapılmayan depolarda ortalama %42.5 oranında olmuştur. Ayrıca 8 ay sonunda, depolanan kuru fasülye tohumlarındaki en düşük toplam kilo kaybı (%5.76) istatistiksel olarak deltamethrin uygulaması yapılan deneme odalarında tespit edilmiştir. İlaçlama yapılmayan odalarda ise kilo kaybı ortalama %37.8 oranındadır. Sarı yapışkan tuzak uygulamasının, A. obtectus mücadelesinde deltamethrin kadar etkili olmadığı tespit edilmiştir. Buna rağmen, sarı yapışkan tuzak uygulaması yapılan bölgelerde kilo kaybı ortalama %19.67 olup, istatistiksel olarak kontrol odalarına göre daha düşüktür. Doğal çevreye zarar veren ve böceklerde direnç kazanımına sebep olan kimyasal uygulamaların yerini alabilecek alternatif yöntemler geliştirmek amacıyla yeni çalışmalar yapılmalıdır.

Bean weevil Acanthoscelides obtectus (SAY) (Coleoptera: Bruchidae) is one of the most important species causing economic damage to Phaseolus vulgaris L. (Fabales: Fabaceae) seeds, especially in the Mediterranean region. Fumigants such as methyl bromide and phosphine or synthetic insecticides are often used to combat pests in warehouses. These chemicals are harmful to the natural environment. Alternative methods that can replace chemical applications should be developed to protect the environment and to prevent economic loss in products. In this thesis, deltamethrin, which is a synthetic pyrethroid, and yellow sticky traps were used against A. obtectus pest in bean seed storage. During the eight-month trial, the average in-store temperature was set at 19±4 °C and the mean humidity at %58±4. As a result of this study conducted in Tetova of Macedonia, the average ratios of damaged bean seeds in warehouses treated with delthametrin was 3.55% while in nonsprayed warehouses was 42.5%. At the end of 8 months, the lowest total weight loss (5.76%) of bean seeds was found in the test rooms where deltamethrin was applied. In rooms without spraying, the average weight loss is 37.8%. It was found that the application of yellow sticky trap was not as effective as deltamethrin in the control of A. obtectus. However, the mean weight loss was 19.67% in the areas where yellow sticky traps were applied and it was lower than the control rooms. New studies should be carried out to develop alternative methods that can replace chemical applications.