Yığma binaların deprem hesaplarının Türk deprem yönetmelikleri çerçevesinde irdelenmesi

Abstract

Yığma yapıların; kullanılan malzemenin doğal olmasından ve basit bir şekilde örülmesinden dolayı, tarihteki ilk yapılar olduğu söylenebilir. Türkiye’de de yığma yapılar halen en fazla olan yapı sistemlerinden biridir. Yığma yapılar son yıllarda özellikle şehir merkezlerinde pek fazla inşa edilmediğinden, sanki ikinci plana atılmış gibi görünse de yeni sistemlerin ömrü henüz tam olarak bilinmemektedir. Oysa yığma yapı sistemi binlerce yıldır uygulanmış ve bu yapılar insanların sağlıklı bir şekilde yaşam ve diğer etkinliklerini yapabildikleri mekânlar olmuştur. Bu nedenle gelecekte tekrar ön plana çıkma ihtimalleri bulunmaktadır. Yığma yapılarda düşey taşıyıcı elemanlar duvarlar olduğundan özellikle deprem gibi yatay yükler altında davranışları, geleneksel betonarme çerçeve sistemlerden oldukça farklıdır. Bu yüzden yığma yapılar deprem yönetmeliklerinde ya ayrı bir bölüm olarak yer almakta ya da bu tür yapılar için özel yönetmelikler hazırlanmaktadır. Ülkemizde yığma yapıların depreme göre hesap ve tasarımı konusunda yönetmeliklerde zaman içinde bazı değişiklikler olmuştur. 1998 yönetmeliği ile 2007 yönetmeliği arasında çok önemli farklar olmasa da, 2019 yönetmeliği önemli farklar içermektedir. Bu çalışmada, ülkemizde uygulanmış olan 1998 ve 2007 yönetmelikleri ile 2019 yılından itibaren yürürlüğe giren deprem yönetmeliği hükümleri örnek iki yığma bina üzerinde karşılaştırılmalı olarak irdelenmektedir. 2019 da yürürlüğe giren yönetmelikte başta deprem bölgesi ve zemin sınıfı gibi yığma yapıların hesap ve tasarımını çok etkileyen değişiklikler olmuştur. Seçilen iki adet örnek bina üzerinde deprem hesapları yapılmış ve sonuçlar kıyaslanmıştır. Hesap yöntemlerindeki farklılıklar sonuçlara yansımıştır.

It can be said that Masonry structures are the first structures in history due to the fact that the material used is natural and can be built in a simple way. Masonry structures in Turkey is still one of the most widely used structure types. Since masonry structures have not been built much in the city centers in recent years, it seems as it has been thrown into the second plan, but the life of the new systems is not yet known. However, the masonry structure system has been used for thousands of years and these buildings have been the places where people can live their lives and do other activities in a healthy way. Therefore, they are likely to come to the fore again in the future. Since the vertical bearing elements in the masonry structures are walls, their behavior under horizontal loads such as earthquakes is quite different from that of conventional reinforced concrete frame systems. Therefore, masonry structures are either included as a separate section in earthquake regulations or special regulations are being prepared for such structures. There have been some changes in the regulations regarding the calculation and design of masonry structures according to the earthquake in our country. Although there are not very important differences between the 1998 regulation and the 2007 regulation, the 2019 regulation contains important differences. In this study, the 1998 and 2007 regulations applied in our country and the earthquake regulations which came into force since 2019 are examined comparatively on two sample masonry buildings. The regulation, which entered into force in 2019, had many changes affecting the calculation and design of masonry structures such as earthquake zone and soil class. Earthquake calculations were made on two selected buildings and the results were compared. Differences in calculation methods are reflected in the results.