Uyumsal yeme davranışının değerlendirilmesi: Bebeklik ve erken çocukluk dönemlerine yönelik iki yeni ölçeğin geliştirilme, geçerlik ve güvenirlik çalışması

Abstract

GİRİŞ ve AMAÇ: Beslenme/yeme sorunu, çocuklarda en sık görülen davranışsal sorunlardan biridir. Ülkemizde bebeklik ve erken çocukluk dönemindeki çocukların beslenme ve yeme sorunlarını tespit etmek amacıyla geliştirilmiş olan herhangi bir ölçek bulunmamaktadır. Bu araştırmanın amacı; 9-36 ay (bebeklik dönemi) ve 37-72 ay (erken çocukluk dönemi) arasındaki çocukların yeme davranışlarının değerlendirilmesinde kullanılabilecek, ülkemiz çocuk nüfusuna uygun, geçerli ve güvenilir birer ölçek geliştirmektir. YÖNTEM ve GEREÇLER: Araştırma, Ankara il sınırları içindeki 26 kreş ve çocuk gündüz bakımevi ile bir Aile Sağlığı Merkezi olmak üzere toplam 27 farklı kurum ve kuruluşta toplam 1121 katılımcı ile yürütülmüştür. Araştırma kapsamında geliştirilen ölçeklerin geçerliğine ve güvenirliğine ilişkin olarak; faktör analizi, alt ve üst % 27’lik grupların farklarının t testi ile incelenmesi, uzman görüşü, iç tutarlık, korelasyon teknik ve yöntemleri kullanılmıştır. BULGULAR: Çalışma kapsamında; 9-36 ay (N=235) arasındaki bebekler için “Bebeklik Dönemi Uyumsal Yeme Davranışı Ölçeği (BDUYDÖ)” ve 37-72 ay (N= 886) arasındaki çocuklar için “Erken Çocukluk Dönemi Uyumsal Yeme Davranışı Ölçeği (EÇDUYDÖ)” olmak üzere iki farklı ölçek geliştirilmiştir. Ölçeklerde yer alan ortak faktörler; “İsteksizlik”, “Duyusal Nedenlerle İlişkili Yeme Reddi” ve “Ana Öğün Düzenine Tepki” dir. BDUYDÖ’de “Direnç”, EÇDUYDÖ’de ise “Agresyon” faktörleri dördüncü faktör olarak yer almıştır. Ölçeklerin sırasıyla; açıklanan toplam varyans oranları % 59,76 ve % 56,34, Cronbach alpha değerleri 0,90 ve 0,89 ve test-tekrar test güvenirlik katsayıları 0,95 ve 0,96’dır. Her iki ölçek için de alt-üst %27’lik grup ortalamaları arasındaki fark p<0,001 düzeyinde anlamlıdır. Ölçeklerin faktör yapısı doğrulayıcı faktör analizi sonuçlarına göre doğrulanmıştır. TARTIŞMA ve SONUÇ: Sonuçlar, ülkemiz çocuk nüfusuna özgü olarak geliştirilmiş olan ve 20’şer maddeden oluşan her iki ölçeğin de geçerli ve güvenilir olduğunu ortaya koymuştur.

INTRODUCTION: Feeding/eating problem is one of the most common behavioral problems in children. There is no qualified eating/feeding problems assessment scale to recognize infant/children feeding behavior problems between the ages of infancy and early childhood in our country. The aim of this research was to develop reliable and valid and suitable scales for our population to evaluate children eating behaviours between 9-36 months and 37-72 months. METHODS: The research was conducted in 26 kindergatrens and one Family Health Center in Ankara with participant mothers of children between 9-36 months (N=235) and 37-72 months (N=1121). In relation to the validity and reliability of the scales developed within the scope of the study; factor analysis, internal consistency coefficients, correlations, comparison of the difference between high and low 27% groups, t test for independent groups, experts judgements were implemented. RESULTS: In this study, two different scales were developed for babies of 9-36 months “Infancy Adaptive Eating Behaviour Scale (BDUYDÖ)” and for children between the ages 37-72 months “Early Childhood Adaptive Eating Behaviour Scale (EÇDUYDÖ)”. The common factors of the scales are “Reluctance”, “Eating Refusal Associated with Sensory Causes” and “Reaction to Main Meal Order”. “Resistance” in BDUYDÖ and “Aggression” in EÇDUYDÖ were the fourth factors. The total explained variances were; % 59.76 and % 56.34. The Cronbach alpha coefficients were 0.90 and 0.89 and test-retest reliability coefficients were 0.95 and 0.96 respectively. The mean differences of high-low 27% groups were significant at p<0.001 for two scales. The factor structures of both scales were confirmed by confirmatory factor analysis. DISCUSSION and CONCLUSION: The results revealed that both 20 item BDUYDÖ and EÇDUYDÖ developed for the child population of our country specifically, were reliable and valid scales.