Deneysel tasarım ile sulu çözeltilerden metal ayrışımına etki eden faktörlerin optimizasyonu

Abstract

Deneysel tasarım endüstri ve kimya sanayisini de kapsayan çok çeşitli alanlarda kullanılmaktadır. Bu çalışmada deneysel tasarım ve cevap yüzeyi metodu sulu çözeltilerden kadmiyum iyonlarının ayrıştırılmasını etkileyen faktörlerin incelenmesinde kullanılmıştır. Kadmiyum iyonlarının ayrıştırılmasını etkileyen faktörler pH, başlangıç metal konsantrasyonu ve çözelti sıcaklığı olarak belirlenmiştir. Deneylerde kullanılan aktive edilmiş karbonlar, kimyasal ve fiziksel aktivasyon metotlarıyla Tunçbilek linyitinden elde edilmiştir. Deneysel tasarım ile faktörler analiz edilmiş ve önem seviyeleri belirlenmiştir. Ele alınan faktörlerin etkileri ve birbirleriyle etkileşimleri varyans analizi yöntemiyle ortaya çıkarılmıştır. Regresyon analiziyle birlikte cevap yüzeyi metodundan da yararlanarak deney limitleri içinde en iyi kadmiyum ayrışımını sağlayacak optimum koşullar belirlenmiştir.

Experimental design methodology has been used in various research areas including industrial and chemical engineering. In this paper, factor analysis and response surface optimization approaches were used for cadmium removal from aqueous solutions. The factors affecting removal of Cd ions from aqueous solutions were investigated depending on pH, initial metal concentration and solution temperature. Activated carbon used in the experiments was produced from Tunçbilek lignite by physical activation method. The analysis of important factors is established by using the design of experiments method. The effect and the interaction among the investigated factors are evaluated using the analysis of variance method. Together with regression analysis, response surface optimization is also utilized to obtain optimum conditions for best copper removal within the experimental limits.