Ali Sedat’ın port-royal mantıkçılarıyla hesaplaşması hangi mantıksal tutum zemininde gerçekleşti?

Abstract

Osmanlı’nın son dönem mantıkçılarından Ali Sedat Avrupalı/Batılı mantıkçılarla entelektüel bir hesaplaşmaya girişmiştir. Hesaplaştığı mantıkçılardan bir grubu Port-Royal Mantıkçılarıdır. Mantıksal tutum, bir mantıkçı veya mantıkçılar topluluğunun kendi dönemlerinde mantık biliminin ana konularına yönelik yaklaşımlarıdır. Bu yönüyle Port-Royal Mantıkçıları ile Sedat’ın mantıksal tutumları birbirinden farklıdır. Bu makalede Sedat’ın Port-Royal Mantıkçılarına yönelttiği eleştirilerin içeriğini kritik etmiyoruz. Aksine ortada iki farklı mantıksal tutum olduğunu ileri sürmek amacıyla onların tarihi ve entelektüel arka planlarını irdeliyoruz. Ali Sedat ile Port-Royal Mantıkçıları, biri İslam Dünyası’nda (Osmanlı’da) diğeri Avrupa’da iki farklı geleneklere sahip mantıkçılardır. Bu farklılık onların mantıksal tutumlarını önemli ölçüde etkilemiştir.

Ali Sedat who is one of the last period logicians of Ottoman began to face intellectually to Western/European logicians. One group of them was Port-Royal logicians. Logical attitude is approaches of a logician or community of logicians to the main matters in the science of logic in their own period. From this aspect logical attitudes of Sedat and Port-Royal logicians are different from each other. In this paper we don’t evaluate contents of criticisms that Sedat directed to Port-Royal logicians. Contrarily, we examine their historical and intellectual backgrounds in order to argue that they had different attitudes. Ali Sedat and Port-Royal logicians are who have two different traditions respectively Islamic World, Western. This affects significantly their logical attitudes.