Çeviri eleştirisi neyi eleştirir?

Abstract

Bu makalede, yirminci yüzyılın ikinci yarısından itibaren bilimsel bir nitelik kazanmaya başlayan çeviribilimin çalışma alanlarından biri olan çeviri eleştirisi irdelenmektedir. Her ne kadar çeviri eleştirisinde iki metnin karşılaştırılmasının genel anlamda esas alınması gerektiği kanısı yaygın biçimde kabul edilse de çeviri eleştirisinin farklı açılardan yorumlanabileceği burada gösterilmeye çalışılmaktadır. Bir çeviri eleştirisinin nasıl, nerede, kimin tarafından yapıldığı, hedef kitlesinin kimler olduğu, ne tür bir metnin eleştirildiği gibi sorunsalları ortaya koyan etmenler, çeviri eleştirisinin salt bir yaklaşıma indirgenemeyeceğini göstermektedir. Bu çalışmada, çeviri eleştirisinin tarihsel gelişimine de değinen, çeviri eleştirisinde dilbilimsel yöntemlerden yola çıkarak, başta metin odaklı olmak üzere çevirinin işlevi ve amacını göz önünde bulunduran kuramların çeviri eleştirisini nasıl etkiledikleri tartışılmaktadır. Son olarak, çeviri eleştirisinde yeni paradigmalara yol açan erek odaklı çeviri kuramlarının eleştiriye ilişkin yaklaşımlara nasıl yansıdığı/yansıyabileceği bilimsel düzlemde irdelenmektedir.

In this article, translation criticism, an essential branch of translation studies which has started to acquire a scientific identity since the second half of the twentieth century, will be studied. Even though it is widely accepted that two texts should be compared in translation criticism, the article will argue that translation criticism be interpreted in different ways from only comparison. Many factors such as how, where and who criticizes the translation and for whom this criticism is made and what types of texts are criticized, clearly indicate that translation criticism can not be reduced to a mere approach. Taking into account the historical development of translation criticism, this article discusses how text-oriented linguistic theories studying the function and purpose of the translation process influence translation criticism. Finally, how target-oriented translation theories resulting in new paradigms in translation criticism have been reflected in the actual criticism will be investigated on a scientific basis.