Halid Ziya romanlarında kimlik ve ayna

Abstract

Ayna, insanın kendini bütünüyle görebilmesini sağlayan, böylece insanın kendisini keşfetmesine aracılık eden bir nesnedir. Ayna, öznenin kendini kurmasıyla yakından ilişkili olduğu için bireyin hikâyesini anlatan romanlarda gerçek birer nesne ya da metafor olarak çokça kullanılmıştır. Halid Ziya Uşaklıgil’in romanlarında da aynalar, özellikle romanın ana karakteri konumunda olan kadınların kişiliklerini açığa çıkarma noktasında son derece önemli rol oynar. Kadın karakterler aynada daha önce farkında olmadıkları ya da yadsıdıkları benliklerini keşfeder ve kabul eder; böylece kendilerini bu görüntü aracılığıyla yeniden tanımlamaya başlar. Dolayısıyla aynada oluşan görüntünün tasviri aynaya bakan kişinin kendini nasıl gördüğüyle veya görmek istediğiyle ilgili ipuçları verir. Bu çalışmada, Halid Ziya’nın ilk romanından başlayarak Halid Ziya külliyatında ayna sahnesinin zirvesi kabul edilebilecek olan Aşk-ı Memnu’ya kadar olan romanlar kadın-ayna ilişkisi açısından incelenmiştir.

Mirrors are such objects that enable people to see themselves fully, thus mediating their self-discovery. Since the mirror is closely related to the selfestablishment, it is often used as a real object or as a metaphor in novels that tell the story of an individual. The mirrors in Halid Ziya novels play a very crucial role to reveal the personalities of female protagonists. The female characters discover their identities that they have never realized or that they denied before. After then, they redefine themselves through their images in the mirrors. Therefore, the description of the image in the mirror gives some clues as to how the character looking in the mirrors sees herself or how she imagines herself. In this study, the novels starting from Halid Ziya’s first novel Sefile to Aşk-ı Memnu that is the summit of mirror stage in his corpus are examined in terms of women-mirror relation.