Hıristiyanlık öncesinden günümüze ermenilerde dinî hayat ve Türkiye apostolik Ermenileri

Abstract

Anadolu'nun en önemli simalarından biri olan Ermeniler, yaklaşık on asır önce Malazgirt'te Türklerle buluşmuş, farklı din ve etnik kimliklere sahip iki toplum günümüze kadar birlikte yaşama tecrübesini deneyimlemişlerdir. Uzun sayılabilecek tarihî dönemler boyunca Türk-Ermeni ilişkileri çoğunlukla pozitif bir seyir izleyerek mevcudiyetini devam ettirmiştir. Tarihî, dinî ve kültürel birikimleri açısından Ermenileri konu alan çeşitli eserler yazılmıştır. Ancak bu eserlerin daha ziyade siyasî ve tarihî nitelikli çalışmalar adı altında sınıflandırılan kaynaklar olduğu anlaşılmaktadır. Ermeni kimliğinin en önemli unsurunu oluşturan 'din' alanında ise nitelikli araştırmaların sayısının azlığı dikkati çekmektedir. Araştırmamızda; Ermeniler etrafında şekillenen dinî- kültürel yönleri, arka planlarıyla birlikte bir bütünlük içinde sunulmaya, Ermeni inanç ve sembollerinin fotoğrafının tamamını görmeye odaklanıldı. Bu sebeple, tezin giriş ve takip eden birinci bölümlerinde yaşayan Ermeni dini Hıristiyanlık ile ilgili kısa bir girizgah yapılıp ikinci bölümde Ermeni toplumunda etkisini hala sürdüren pagan inanç unsurlarının izi sürülmeye çalışıldı. Üçüncü ve son bölümde ise, Hıristiyanlığı kabul sonrası Ermenilerin yaşadığı dönüşüm ve akabinde toplumda yer edinen Hıristiyan inanç, ibadet uygulamalarının boyutları çalışmaya dahil edildi. Son olarak araştırmanın genel bir değerlendirmesi mahiyetinde konunun temel unsurları yorumlandı.

Armenians, one of the most important figures of Anatolia, met with Turks in Malazgirt about ten centuries ago and the two communities with different religious and ethnic identities have experienced living together until today. Turkish-Armenian relations have followed a mostly positive path and continued to exist throughout long periods of history. Various works have been written about Armenians in terms of their historical, religious and cultural background. However, it is understood that these works are sources classified under studies with political and historical quality. In the field of 'religion', which constitutes the most important element of the Armenian identity, on the other hand, the scarcity of qualified research is remarkable. In our research, the focus was on presenting the religious-cultural aspects shaped around the Armenians together with their backgrounds in a concise manner, and seeing the entire photograph of Armenian beliefs and symbols. For this reason, a brief introduction to Armenian's religion, living Christianity, was made in the introduction and the first chapters of the thesis, and in the second part, the elements of pagan beliefs that still survive in the Armenian society were traced. In the third and last part, the transformation of the Armenians after the adoption of Christianity and the dimensions of the Christian belief and worship practices which were established in the society afterwards were included in the study. Finally, as a general evaluation of the research, the main elements of the subject were interpreted.