Mahali idarelerde mali özerklik ve Türkiye açısından değerlendirilmesi

Abstract

Mahalli idareleri idari ve mali yönden güçlendirmek, varoluş amaçlarına uygun yapılandırmak ve modern kamu yönetimi anlayışının getirdiği saydamlık, hesap verilebilirlik, katılımcılık gibi değerler çerçevesinde çalıştırabilmek için çeşitli reformlar yapılmaktadır. Bu reformların hayata geçirilmesinde en önemli unsur mahalli idarelerde özerkliğin sağlanmasıdır. Mahalli idarelerde özerklik, mahalli idareler teorisi ve uygulaması alanında üzerinde önemle durulan konulardan biridir. Çalışmada ilk olarak vatandaşlara en yakın kamu birimi olan ve önemleri her geçen gün artmakta olan mahalli idarelerdeki mali özerklik konusu kavramsal boyutu ve ülke örnekleriyle ele alınmış daha sonra Türkiye’deki mahalli idarelerin mali yapıları ayrıntılı olarak açıklanmıştır. Son olarak Türkiye’deki mahalli idarelerin, Mahalli İdareler Genel Faaliyet Raporlarından elde edilen 2014-2017 yılları arasındaki verilerinden yola çıkarak mali özerklik seviyelerine yönelik değerlendirmeler yapılmıştır. Çalışmada temel olarak Türkiye’de mahalli idarelerin mali özerkliğinin düşük bir seviyede olduğu ve başta büyükşehir belediyeleri olmak üzere, öz gelirler açısından yetersiz kaldığı sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca mahalli idare gelir kaynaklarının büyük kısmının genel bütçe vergi gelirlerinden alınan paylar ile bağış ve yardımlardan oluşmasından dolayı bu idarelerin merkezi idareye bağımlılıklarının yüksek olduğu tespit edilmiştir. Elde edilen sonuçlardan yola çıkarak Türkiye’deki mahalli idarelerin mali özerkliğinin artırılmasına yönelik öneriler de sunulmuştur.

Various reforms are introduced to strengthen the local administrations in financial and fiscal terms, restructure them in line with their ontological presence and to make them work in accordance with such principles as transparency, accountability and participation. The most important element in the implementation of these reforms is to ensure autonomy in local administrations. Autonomy in local administrations is one key subject in the field of local administration theory and practice. The study first addresses the conceptual framework of the fiscal autonomy in local administrations with reference to case studies and then elaborates on the financial structures of local administrations in Turkey. Finally, the study also offers assessments and reviews on the levels of the fiscal autonomy of the local administrations in Turkey by reliance on the data from the period between 20142014 compiled through the local administrations general activity reports. The findings of the study suggest that local administrations in Turkey feature a low degree of autonomy and that they lack behind desired standards in terms of revenues. Additionally, the study concludes that due to the fact that large parts of the revenues of the local administrations are made of shares from tax revenues and donations as well as aids, they are heavily dependent upon the central administration. Based on the findings, the study offers suggestions on how to improve the autonomy of the local administrations in Turkey.