19. yüzyıl sonlarında Avrupa’da bir Arap muhalif: Necib Hindiye ve Hilafet gazetesi

Abstract

Suriyeli bir Keldanî olan Necib Hindiye uzun yıllar İstanbul’da yaşamış ve 1870’lerde Arap ilim adamı Ahmed Faris’in sahibi olduğu el-Cevâib gazetesinde çalışmıştır. 1885-1887 yıllarında ise Selim Faris’in Kahire’de çıkarmış olduğu el-Kahire ve elKahire el-Hurre gazetelerinin editörlüğünü yapmıştır. Bu yıllarda Sultan Abdülhamid’e karşı bağlılığını bildiren bir Osmanlı vatandaşı iken 1890’larda Londra’da muhalif bir aydın olarak karşımıza çıkmaktadır. Londra’da Selim Faris ve çevresine yakın duran Hindiye, 1899 yılında uygun bir zemin bulduğu anda, Türk ve Arap Vatanperver Cemiyeti’nin bir organı olarak Hilafet gazetesini çıkarmıştır. On beş̧ günde bir yayınlanan bu gazete Arapça ve Türkçe olarak basılmıştır. Hilafet, Osmanlı hükümeti tarafından yakın takibe alınmış ve zararlı bir neşriyat olduğuna hükmedilerek ülkeye girişi yasaklanmıştır. Bu çalışmada Avrupa’da Arap ayrılıkçı söylemleriyle öne çıkan ilk isimlerden biri olan Necib Hindiye ve onunla birlikte Osmanlı basın tarihinde az bilinen Hilafet gazetesi ayrıntılı olarak ele alınmakta ve buradan hareketle II. Abdülhamid döneminde Londra’da oluşan Arap ayrılıkçı muhalefet anlatılmaktadır.

Najib Hindiya was a Syrian Chaldean who lived in Istanbul for many years, and began to work for al-Jawa’ib, a journal owned by Arab scholar Ahmad Faris in the 1870s. During 1885-1887 he was the editor of the journals al-Qahira and al-Qahira al-Hurra. Although he was an Ottoman citizen who openly declared his loyalty to Sultan Abdulhamid in this period, he later emerged as dissident intellectual in London in the 1890s. In 1899, when a suitable opportunity arose, Hindiya, who maintained a close relationship with Salim Faris and his circle of friends in London, began to publish the Khilafat journal as an organ of the Turk-Arab Society of Patriotism (Türk ve Arap Vatanperver Cemiyeti). This journal that was published twice a month was printed both in Turkish and Arabic. Khilafat was monitored closely by the Ottoman government, and the journal was banned from entering the country on the ruling that it was a corruptive publication. In this study, both Najib Hindiya, one of the first names to emerge with his Arab separatist discourse in Europe, and the Khilafat journal that is rarely mentioned in the history of the Ottoman press are discussed in detail, and based on this also explains the Arab separatist opposition that was formed in London during the period of Abdulhamid II.