İç kontrol sistemi ve yönetsel karar verme ilişkileri üzerine nitel bir araştırma

Abstract

Günümüzde iç kontrol sistemi yasal ve yapısal boyutlarıyla işletmeler açısından oldukça önemlidir. Özellikle basit kontrol modeline göre gelişmiş olan COSO modeli iç kontrol sisteminin sağlam temeller üzerine kurulmasına fayda sağlamaktadır. Etkili bir iç kontrol sisteminin kurulumu, işletilmesi sürecinde başarılı olamayan işletmeler pek çok sorunla karşılaşabilir. İşletmelerde yönetsel karar verme mekanizmasının yetersizliği, farklı düzeylerde etkinliğin azalması, çeşitli risk olasılıklarının artması, yasal prosedürlere uyum güçlüğü, etik ve ahlaki değerlerin göz ardı edilmesi belirtilen sorunlar arasında yer almaktadır. Karar verme, çeşitli alternatifler arasından amaç ve hedefler doğrultusunda en uygun olanını seçme faaliyetidir. Bu bağlamda karar verme planlama, örgütleme, yürütme, koordinasyon ve denetim fonksiyonlarının başarısı için örgüt kültürü bilinci ile görev dağılımın etkin bir şekilde yapılmasını gerektirmektedir. İç kontrol sistemi örgüt kültürünün hakim olmasına yarar sağlamakla beraber faaliyetlerinin bir sistem olarak yürütülmesi için temel oluşturmaktadır. Özellikle COSO modeli uyumlu iç kontrol sisteminin her bir unsuru ile yönetsel karar sürecinin aşamaları arasında karşılıklı etkileşim içerisinde yakın bir ilişki bulunmaktadır. Öyle ki, iç kontrol sisteminin sağladığı bilgiler yönetsel karar verme süreci için: amaç belirleme ve sorun tanımlama, kurum içinde etik ve ahlakı değerlerin gelişmesi, şeffaflık ilkesinin önemin artması, kurumsal kaynak planlamasının gelişmesi, bağımsız denetim faaliyetinin etkinleştirilmesi aşamalarına katkıda bulunduğu ve ilişkilerinin olduğu düşünülmektedir. Bu araştırmada iç kontrol sistemi, yönetsel kontrol çerçevesinde incelenmiştir. İç kontrol sistemi tanımı yapılmış, COSO modeli incelenmiş, yönetim ve karar verme süreci üzerinde durulmuştur. İşletmelerde iç kontrol sistemi ile yönetsel kararlar, çeşitli politika ve stratejiler birlikte ele alınmıştır. v Bu araştırmanın amacı, işletmelerde iç kontrol sistemi ve yönetsel karar verme süreci arasındaki ilişkileri incelemektir. Bununla birlikte elde edilen sonuçlara göre bazı öneriler geliştirmektir. Bu açıdan araştırma özgün bir nitelik taşımaktadır. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden biri olan örnek olay yöntemi uygulanmıştır.

Today, the internal control sytem is very important for bussinesses wiht its legal and structural dimensions. The COSO model, which hass been developed especially fort he simple control model, benefits the establishment of the internal control system on solid foundations. Businesses that fail in the process of installing an effective internal control system can face many problem. Lack of managerial decision making mechanism in businesses, decrease in efficiency at diffrent levels, increase in diversity possibilies, difficulty in harmonizing legal procedures, ignoring ethical and moral valuesis. Decision making is the activity of choosing the most suitable one among the various alternatives in line with goals and abjectives. İn this context, the decision making requires the organization culture awareness and the task distribution to be done effectively fort he success of the organization, execution, coordination and supervision functions. The internal control system is the basis for benefiting the dominance of the organizational culture and fır carrying out the activities together as a system. In particular, there is close relationship in the interaction between the stages of the managerial decision process, each element of the internal control system compatible wiht COSO. Such tahat the information provided by the internal control system determines the purpose for the managerial decision making process and defines the problem, the development of ethical and moral values within the organization, the importance of the transparency principle, the development of institutional resource planning ıt is thought to contribute to the activation stages of the audit activity and have relationships. This research was examined within the framework of internal control system managerial control. The internal control system is defined, the COSO model ise examined, the management and decision making process are vii emphasized. Various policies and strategies are handled together with the decisions managed by the şnternal control system in enterprises. The purpose of this study is to examine the relationships betwenn the internal control system and managerial decision making process in enterprises. However, some suggestions have been developed based on the results obtained. In this respect, the research has a unique quality. Case study method, on the of the qualitative research methods, was applied in the research.