Türkiye’de belediyelerin mali saydamlık düzeyi ve belirleyen faktörlerin analizi

Abstract

Uluslararası alanda yapılan çalışmalarda mali saydamlık kavramı son dönemlerde büyük önem kazanmıştır. Küreselleşme ve küresel ekonomik krizler mali saydamlıkla birlikte yerelleşmeyi de kamu yönetimindeki reform çalışmalarının önemli bir öğesi haline getirmiştir. Bu nedenle merkezi yönetimde olduğu gibi yerel yönetimler açısından da mali saydamlık, üzerinde durulması gereken bir konudur. Dünya’daki gelişmelere paralel olarak Türkiye’de de yerel yönetimlerin önemi artmış ve onlara daha fazla görev, yetki ve sorumluluk verilmeye başlanmıştır. 2003 Aralık ayında kabul edilen 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu ile de kamu yönetiminde mali saydamlık ve hesap verebilirliğin sağlanması hedeflenmiştir. Tezin amacı, Türkiye’deki belediyelerin mali saydamlık düzeyini belirleyerek mali saydamlık düzeyini etkileyen çeşitli faktörleri analiz etmektir. Bu kapsamda literatürde yer alan çalışmaların ışığında belediyelerin mali saydamlık düzeyinin ölçülmesine yönelik Türkiye’ye özgü bir endeks geliştirilmek suretiyle 30 büyükşehir ve 51 il belediyesinin kurumsal web siteleri içerik analizine tabi tutulmuştur. Belediyelerin mali saydamlık düzeyleri, endekse dayalı olarak belirlendikten sonra mali saydamlık düzeyini etkileyen faktörler, çoklu regresyon analizi yöntemi ve grup farklılık testi ile analiz edilmiştir. Tezde oluşturulan mali saydamlık endeksi, Türkiye’deki 81 belediyenin ortalama %33,00 ile zayıf düzeyde mali saydamlığa sahip olduğunu göstermektedir. 81 belediyenin 24’ü çok zayıf, 22’si zayıf, 29’u orta ve sadece 6’sı iyi düzeyde mali saydamlığa sahiptir. Çok iyi düzeyde mali saydamlığa sahip bir belediye ise bulunmamaktadır. Çalışmada ayrıca belediyelerin mali saydamlık düzeyini etkileyen faktörlerin; belediyenin nüfus büyüklüğü, altmış beş yaş üstü nüfus oranı, belediye harcama büyüklüğü ve belediye türü olduğu tespit edilmiştir.

The concept of fiscal transparency has gained great importance in international studies. Globalization and global economic crises, along with fiscal transparency, have made decentralization an important element of reform efforts in public administration. For this reason, fiscal transparency is an issue that needs to be emphasized in terms of local governments as well as in the central government. In the light of developments in the world, Turkey has begun to attach importance to the principle of decentralization and assigned more duties, powers, and responsibilities to local governments than in the past. The Public Financial Management and Control Law No. 5018 dated 2003 also aimed to provide fiscal transparency and accountability in public administration. The aim of the thesis is to determine the level of fiscal transparency of the municipalities in Turkey and analyze various factors that affect fiscal transparency. In this study, a country-specific fiscal transparency index to measure the level of fiscal transparency of the municipalities in Turkey have been created and 30 metropolitan and 51 provincial municipalities of corporate web sites were subjected to content analysis. After determining the fiscal transparency levels of the municipalities, the factors affecting the fiscal transparency were analyzed by multiple regression analysis method and group difference test. Findings show that the fiscal transparency level of 81 municipalities in Turkey is poor with an average of 33.00%. 24 of 81 municipalities have very poor, 22 are poor, 29 are medium and only 6 have good fiscal transparency. There is no municipality with very good fiscal transparency. In addition, the factors affecting the fiscal transparency of the municipalities were found to be municipal population size, population ratio over the age of sixty-five, the size of budget expenditures and the type of municipality.