Yerel yönetimlerde vatandaşların e-katılım potansiyeli: Bursa il merkezinde bir alan araştırması

Abstract

Bu çalışmada genel olarak, katılımcı demokrasinin gelişmesi, halkın bilgiye, kamu hizmetlerine erişiminin artırılıp, toplum yararına sunulmasına yönelik bir tespit amaçlanmıştır. Özel olarak, e-devlet ve e-yönetişimin temel kavram ve uygulamalarından olan e-katılım olgusunu yerel düzeyde ölçmek amaçlanmıştır. Bu amaçla Bursa il merkezinde yaşayan vatandaşların e-katılım potansiyeli öncüllerinin, ekatılım potansiyeli üzerindeki etkisi araştırılmış ve yerel yönetimlere stratejik birtakım önerilerde bulunulmuştur. E-bilgi sağlama, e-danışma mekanizmasını sağlama ve e-karar verme göstergelerinin e-katılım kavramı ile etkileşiminin analiz edilmesinde e-katılım olgusuna ait ölçütler temel alınmıştır. Bu kavram gelişmiş ülkelerde kabul görmüş, bireysel katılım ve karar vermeyi destekleyerek daha fazla bireyselleşmenin önünü açmıştır. Bu düzeyde karakterize edilen bir katılım, gerek yönetilenlerin kendi arasında gerekse de yönetenler ile yönetilenler arasında ulaşılabilirlik ve açıklık boyutu ile daha fazla çözüm odaklı bir iletişimi ifade etmektedir. Bu model politik katılım, demokratik katılım ve geleneksel politik davranışlara yeni bir bakış açısı getirmiştir. Günümüzde bireysel katılımın gerçekleştirildiği en yenilikçi ve etkili araç olarak sosyal medya araçlarını görmekteyiz. E-katılım başlığı ile tanımlanan, sosyal medya araçlarının yaygın olarak kullanıldığı bir katılım biçimini ifade etmektedir. E-katılım yeni bir kavram olarak kabul görmekte ve gelişmiş ülkelerde yönetişim süreçlerinde önemli bir model olarak gündemde yerini almış ve almaya devam etmektedir. Bu bağlamda bu doktora çalışması, yerel yönetimlerde e-katılım potansiyelini ölçmeyi, hangi faktörlerden nasıl ve ne şekilde etkilediğini, buna bağlı olarak yerel yönetim sistemlerinin yönetişim kavramı bağlamında iyileştirilmesine nasıl bir katkının sağlanacağının araştırılarak, yerel yönetimlere stratejik önerilerde bulunmak amacı ile gerçekleştirilmiştir. Analizlerde ve model çalışmasında bu alanda kabul görmüş yayın ve çalışmalarda kullanılan, BM E-Devlet Araştırması için ek bir endeks olarak türetilmiş olan E-katılım endeksi (EPI) (https://publicadministration.un.org, 05/08/2020), veya ekatılım olgunluk düzeyi (unsurları) olarak da nitelendirilen ölçütler kullanılmıştır. Bu ölçütler, e-bilgi sağlama, e-danışma ve e-karar verme’dir. Çalışmada yerli ve yabancı yazında bulunan kaynakların tamamı incelenerek bir sentez oluşturulmuştur. Literatür taraması ve istatistik, sayısal yöntemler ve pazarlama alanındaki akademisyenlerin dâhil olduğu bir nitel araştırma ile veri toplama formu (anket) son haline getirilmiştir. Oluşturulan bu anket formu ile “E-katılım kavramının vatandaş nezdinde potansiyeli nedir?” ve “E-katılım potansiyeli unsurlarının e-katılım üzerindeki etkileri nedir?” sorularına cevap aranmıştır. E-katılım potansiyelini ölçmek için hazırlanan anket formunun her bir boyutu için yer alan sorular literatüre uygun olarak 5’li likert tipi olarak hazırlanmıştır. Araştırma evreni Bursa ili Osmangazi, Yıldırım ve Nilüfer ilçelerinde 18 yaş üzeri bireyleri içermektedir. Araştırma örneklemine girecek birimlerin (ilçelerin) belirlenmesinde, ilgili oranlar, küme örneklemesi yöntemi ile belirlenmiştir. Her bir ilçe için örneklem hacminin belirlenmesinde ise kota örneklem yöntemi kullanılarak ilçenin Bursa nüfusu içerisindeki oranı örneklem oranına eşdeğer alınmıştır. Verilerin analizinde SPSS ve PLS-SEM programları kullanılmıştır. Araştırma verilerinin analizi iki temel kısımdan oluşmaktadır. Birinci kısımda, anket ile toplanan verilerin frekans analizi sonuçları yer almaktadır. İkinci kısımda ise, araştırma modelinin test edilmesi ile ilgili analiz bulguları yer almaktadır. Model sonuçları incelendiğinde, H1, H2 ve H4 nolu hipotezler kabul görmüş, H3 hipotez desteklenmemiştir. Ayrıca “e-bilgi sağlama”nın, “e-karar vermeyi” 0,516 katsayısı ile etkilediği tespit edilmiştir. “E-danışma sağlama”nın, “e-karar vermeyi” 0,354 katsayısı ile etkilediği tespit edilmiştir. Diğer bir hipotez olan “e-danışma sağlamanın”, “ekatılım” üzerindeki etkisi istatistiksel olarak anlamlı bulunmamıştır. “E-karar verme”nin “e-katılım” üzerinde 0,592 katsayısı ile etkili olduğu bulunmuştur. Yol katsayıları incelendiğinde “e-karar verme”nin “e-danışma sağlama” ve “e-bilgi sağlama” tarafından açıklanma oranının 0,715 olarak bulunduğu benzer şekilde “e-katılım”ın “e-danışma sağlama” ve e-karar verme” tarafından açıklanma oranının da 0,676 olduğu görülmektedir. Elde edilen modelleme bulgularına dayanılarak yerel yönetimlere stratejik önerilerde bulunulmuştur.

In this study, in general, a determination aimed at developing participatory democracy, increasing the access of the public to information and public services and presenting them for the benefit of society. In particular, it is aimed to measure the phenomenon of e-participation, which is one of the basic concepts and applications of egovernment and e-governance, at the local level. For this purpose, the effect of the eparticipation potential precursors of the citizens living in the city center of Bursa on the e-participation potential has been researched and some strategic suggestions have been made to the local administrations. In analyzing the interaction of e-information, e-consultation mechanism and edecision-making indicators with the concept of e-participation, the criteria of eparticipation are based on. This concept has been accepted in developed countries, and has led to more individualization by supporting individual participation and decision making. Participation, characterized at this level, refers to a more solution-oriented communication, with the dimension of accessibility and openness, both between the rulers and between the rulers and the ruled. This model brought a new perspective to political participation, democratic participation and traditional political behavior. Today, we see social media tools as the most innovative and effective instrument for individual participation. E-participation refers to a form of participation where social media tools are widely used. E-participation is accepted as a new concept and has taken its place on the agenda as an important model in the governance processes in developed countries. In this context this doctorate study aims to making strategic suggestions to, by measuring the potential of e-participation at local governments. Also in this study performed how and in what way e-participation affected and by researching how to contribute to the improvement of local management systems in the context of governance. In the analysis and model study, the criteria used in publications and studies accepted in the field, which are derived as an additional index for the UN EGovernment Research, which are also defined as the e-participation index (EPI) or the level of e-participation maturity (elements). These criteria are e-information provision, e-consultation and e-decision making. In the study, a synthesis was created by examining all the sources in the local and foreign literature. Literature review and statistics, have been finalized by taking opinions of academicians in numerical methods and marketing area after a qualitative research. With this questionnaire form, answers were sought for the following questions: "What is the potential of the e-participation concept for the citizen?" and "What are the effects of e-participation potential premises on e-participation?". The questions for each dimension of the questionnaire form prepared to measure the potential of e-participation were prepared as a 5-point Likert type in accordance with the literature. The universe of study includes individuals over the age of 18 in Bursa, Osmangazi, Yıldırım and Nilüfer districts. The ratios of the units (districts) to be included in the research sample were determined by cluster sampling method. In determining the sample volume for each district, the rate of the district in Bursa population was taken as equivalent to the sample rate by using the quota sampling method. SPSS and PLS-SEM programs were used to analyze the data. Analysis of research data consists of two basic parts. In the first part, the frequency analysis results of the data collected by the survey are included. In the second part, there are analysis findings related to testing the research model. According to the model results, the H1, H2 and H4 hypotheses were accepted, the H3 hypothesis was not supported. Also, it has been found that “e-information provision” affects on “e-decision making” with the coefficient of 0,516. It has been found that “providing e-consulting” affects on “e-decision making” with the coefficient of 0,354. Another hypothesis, “providing e-consultation”, had no statistically significant effect on “e-participation”. It has been found that “e-decision making” affects on “e-participation” with the coefficient of 0,592. The explanation ratio of "e-decision making" for "providing econsultancy" and "providing e-information" was found to be 0.715, similarly, the explanation ratio of "e-participation" for "providing e-consultancy" and "e-decision making” was found to be 0.676 when the path coefficients are examined. Based on the modeling findings obtained, strategic suggestions were made to the local governments.