Bütçe kurallarının varlığı kapsamında bütçe esnekliğinin değerlendirilmesi

Abstract

Devletler, iradi maliye politikası uygulamaları sonucu karşılaşılan sorunları gidermek üzere kurallı maliye politikasını uygulamaya geçirebilmektedir. Kurallı maliye politikasının uygulanması için yapılan düzenlemeler ise mali kurallar olarak adlandırılmıştır. Mali kurallar, düzenlendiği maliye politikası aracına göre gelir, gider, borçlanma ve bütçe kuralları şeklinde sınıflandırılmıştır. Bütçe kuralları, yasalar ve anlaşmalar üzerinde sayısal ve prosedürel olarak düzenlenen bütçeleme aşamalarında uyulması gereken yazılı ve/veya yazılı olmayan kuralları ifade etmektedir. Bütçe kurallarının amacı, bütçenin hazırlanması, onaylanması, uygulanması, denetlenmesi ve performans değerlendirmesinin yapılması aşamalarında uyulması gereken kuralları belirlemektir. Ancak uygulamada bu kuralların katı, değiştirilemez olması veya kurallara uyulmadığı takdirde belirli yaptırımlar uygulanması ve rutin düzenlemelere yer vermesi bütçe kurallarının ekonomik konjonktürde meydana gelen değişimlere uyum sağlamasına engel olabilmektedir. Bu soruna çözüm olması amacıyla bütçe esnekliği kavramı geliştirilmiştir. Bütçe esnekliği, rutin olmayan ekonomik sorunlara çözüm üretilebilmesi amacıyla bütçeleme aşamalarındaki karar alıcıların karar verme yetkisindeki serbestliği ve kuralların çeşitliliğini arttırmak suretiyle hızlı ve etkili düzenleme yapılabilme kapasitesini ifade etmektedir. Ekonomik istikrarı sağlamak için bütçe esnekliğinin varlığı önem arz etmektedir. Ancak bütçe esnekliğinin ekonomi üzerinde çeşitli olumsuz etkileri söz konusudur. Bu etkiler karar alıcıların karar verme yetkisinin serbest bırakılmasından ve kurallardaki çeşitliliğin bir takım menfaatler doğrultusunda arttırılmasından kaynaklanmaktadır. Bütçe kuralları ve bütçe esnekliği olarak bu iki zıt kavramın birbirini tamamlayarak birlikte uygulanması ekonomik istikrarın sürekli hale gelmesi bakımından gerekli görülmektedir. Çalışmada bütçe kuralları ile bütçe esnekliği kavramları betimsel tarama yöntemi kullanılarak ortaya konulmuş ve bütçe kurallarının varlığı kapsamında bütçe esnekliğine ilişkin uygulamalar incelenerek belirli sonuçlar elde edilmiştir. Anahtar Sözcükler: Mali Kurallar, Bütçe Kuralları, Bütçe Esnekliği.

The state has implemented a regular fiscal policy in order to eliminate the problems faced by the implementation of discretionary fiscal policy. The regulations for the implementation of regular fiscal policy are called fiscal rules. Fiscal rules are classified as revenue, expenditure, borrowing and budget rules according to the fiscal policy instrument. Budget rules refer to written and / or unwritten rules on laws and agreements that must be followed in the numerical and procedural budgeting stages. The purpose of the budget rules is to determine the rules to be followed during the preparation, approval, implementation, supervision and performance evaluation of the budget. However, in practice, the strictness of these rules cannot be changed or certain sanctions are imposed if the rules are not followed, preventing the budget rules from adapting to changes in the economic conjuncture. In order to solve this problem, the concept of budget flexibility has been developed. Budget flexibility refers to the capacity of decision-makers in budgeting to make decisions quickly and effectively by increasing the freedom of decisionmaking and the diversity of rules in order to produce solutions to non-routine economic problems. The availability of budget flexibility is important to make the economy more stable. However, in the absence of rules, there are several negative effects of budget flexibility on the economy. These effects are due to the release of the decision-making authority of the decision-makers and to increase the diversity of the rules in line with certain interests. It is deemed necessary to implement these two opposite concepts as budget rules and budget flexibility together in order to ensure economic stability. In this study, budget rules and budget elasticity concepts are introduced by using descriptive scanning method and applications related to budget flexibility are examined in the context of the existence of budget rules and certain results are obtained. Keywords: Fiscal Rules, Budget Rules, Budget Flexibility.