Hukukî çoğulculuk bağlamında Osmanlı ve İsrail hukuklarına bir bakış

Abstract

Postmodern süreçte öne çıkan anlayışlardan biri de hukukî çoğulculuk teorisidir. Bu teori, Batı toplumları için yeni bir olgu olarak görülse de Batı dışı toplumlarda asırlardan beri varolan sosyal bir olguyu ifade etmektedir. Modernist/pozitivist hukuk anlayışının bir sonucu olarak Batı’da gelişen monist hukuk anlayışına bir eleştiri anlamına gelen bu hukuk teorisi, daha çok özel hukuk alanıyla sınırlı olmak üzere, bir toplumda birbirinden farklı hukuk sistemlerinin birlikte bulunmasına veya bir davanın birden farklı şekilde çözümüne imkân veren bir hukuk anlayışını ifade etmektedir. Tarihte ve günümüzde birçok örneğine rastladığımız bu hukuk anlayışının uygulanmasında farklı sebepler söz konusu olmaktadır. Bu durumun doğal sonucu olarak da hukukî çoğulculuğun farklı yapıları ve şekilleri görülmektedir. Bu çalışma, Osmanlı ve İsrail uygulamalarından hareketle hukukî çoğulculuk uygulamaları arasındaki bu farklılıklara bir ışık tutmayı amaçlamaktadır.

The theory of legal pluralism has been one of the most considerable concepts in the postmodern period. Although it has recently become important for the Western society, it has been a common social phenomenon for Eastern societies for centuries. This law theory is a kind of criticism of modern Western notion of monistic law which is a consequence of positivist legal theory. Legal pluralism is a theory which makes it possible for different legal systems to co-operate in a single society or which enables to resolve a legal matter in various ways, particularly in terms of personal law. Even if the underlying reasons could differ from one society to another, one can find numerous instances of this legal structure in history as well as in today’s world. Due to the diversity of reasons there are various structures and applications of legal pluralism. This study attempts to shed light on the differences between the applications of legal pluralism, with special reference to the Ottoman and Israeli practices.