Cumhuriyetin ilk yıllarında bir şeyh portresi: Üsküdarlı Balabanî Hasan Hüsnü Efendi ve tasavvuf anlayışı

Abstract

Tekkeler kapatılıp tarîkat faaliyetleri yasaklandıktan sonra bu kurumlarda görev yapan şeyhlerin bir çoğu geçim sıkıntısına düşmüş, bir kısmı imam-hatiplik, öğretmenlik, bir bölümü kütüphanecilik, bir kısmı da ticaretle meşgul olmuştur. İyi bir tasavvuf kültürüyle yetişen ve bir çok tarikattan icâzet alan Hasan Hüsnü Efendi de özellikle tekkelerin kapatılmasından sonra çeşitli merasimlerde dua ederek geçimini sağlama yoluna gitmiştir. Aldığı tasavvuf kültür ile bu kültürü yansıtması açısından farklı bir görüntü arz eden Hasan Hüsnü Efendi, zaman zaman dönemindeki tasavvuf erbâbının eleştirilerine maruz kalmıştır. Bu çalışmada onun yetiştiği tasavvufî çevre, aldığı eğitim ve eserlerinde dile getirdiği tasavvufî görüşleri ele alınarak Cumhuriyetin ilk yıllarına ait bir şeyh portresi sunulmaya çalışılacaktır.

After closing down of the tekkes and banning of the tarîqas in Turkey, many of sheiks who had worked in these institutes had to work for their living. Some of them worked as a teacher or a librarian or imâm in a mosque, some preferred to carry on a business. Hasan Hüsnü Efendi who got a good mystical education and had authorizations (ijazah) in many tarîqas also worked as a prayer in some ceremonies. Due to the difference between his mystical culture and his representation of this culture, he was criticized by his contemporaries. The paper tries to present a portrait of the sheikh in the first years of the Turkish Republic within the framework of his mystical views, education and environment in which he had been raised.