İbn Hazm’ın atomculuğu reddi

Abstract

İslâm kelâmının tabiat anlayışı atomculuk düşüncesine dayanır. Sistemli bir şekilde ilk olarak Ebû’l-Hüzeyl el-Allâf tarafından ortaya atılan atomculuk düşüncesi kelâm ilminde yaygın bir şekilde kabul görmüştür. Bu düşüncenin en temel unsuru bölünemeyen cevher kavramıdır. İslâm Düşüncesi’nde filozofları (özellikle Meşşâîler’i) istisna edersek atomculuğu reddeden nadir düşünürlerden biri de İbn Hazm’dır. İbn Hazm’ın atomculuğu reddedişinin temel sebebi, söz konusu düşüncenin nassa ve görünür olgulara aykırı oluşudur. O, bu sebeple bölünemeyen atom kavramını hedef alır ve hem atomcuların bölünemeyen cüzün varlığını kanıtlamak için ileri sürdükleri delilleri çürütmeye çalışır, hem de bölünemeyen cüzün olmadığına yönelik deliller ileri sürer.

The cosmology of Islamic theology depends on atomism. The atomism, which was systematically put forward first by Mutazilī theologian Abū’l-Huzayl al-Allāf, was adopted by most of Muslim theologians. The basic element of this theory is the notion “indivisible part”. Apart from the philosophers (especially Aristotelians), Ibn Hazm is one of the exceptional Muslim thinkers who refuse atomism. The main reason of Ibn Hazm’s refusal of this theory is its being incompatible with scripture and natural phenomena. Refusing this theory, he particularly focuses on the notion of indivisible part, and because of this he tries to refute the proofs fort he existence of indivisible part on one hand, and presents the proofs for he non-existence of indivisible part.