İran'da âşûrâ merasimleri ve tarihsel gelişimi

Abstract

Çalışmamız popüler Şiî dindarlığının en temel unsurlarından olan Muharrem törenlerinin yapısını, dini, tarihi ve sosyolojik temellerini incelemeyi hedeflemektedir. Bütün Müslümanların hafızasında derin bir etkisi olan Kerbela vakası Şiî muhayyilesinde çok farklı bir şekilde işlenmiş, Şiî maneviyatının psikolojik cephesini oluşturan ana temaya dönüşmüştür. Bu açıdan Muharrem törenlerinin Şiî toplum açısından ne ifade ettiğini bilmeden Şiîliğin kültür ve mezhep kodlarını anlamak da mümkün değildir. Her yıl Muharrem ayında milyonlarca Şiî Müslüman inançlarının ve mezhebî kimliklerinin bir gereği olarak Hz. Hüseyin'in şehadetini yâd etmek, geçmişle gelecek arasında manevi bir köprü kurmak, Ehl-i Beyt'in acılarına ortak olmak ve başta Hz. Hüseyin olmak üzere bütün Ehl-i Beyt imamları ile akit tazeleme çabasıyla bu törenlere dâhil olur ve gözyaşı dökerler. Zaman içerisinde Hz. Hüseyin'in yasını tutmak amacıyla çok çeşitli ayinler ve merasimler ihdas edilmiştir. Çalışmamız bu bağlamda ilk olarak Muharrem merasimlerinin tarihsel arka planını ve gelişim sürecini ele almakta; sonrasında ise taziye meclislerini, geçit törenlerini ve desteleri, teatral gösterimleri ve Kerbela ziyaretlerini daha detaylı ve bütüncül bir biçimde incelemeye çalışmaktadır.

This work attempts to investigate the Muharram ceremonies, which are among the most important components of popular Shi'i religiosity, in terms of their structure and religious, historical and sociological motivations behind them. The event of Karbala carries a deep-seated meaning in the memory of the all Muslims. Yet it has been affected the Shiite world differently and turned out to be the main theme shaping the Shiite piety and psychology. Therefore, I argue that it is not possible to find out the cultural and sectarian codes of the Shiism without comprehending what Muharram ceremonies mean for the Shiites. Each year in the month of Muharram, millions of Shiites commemorate the martyrdom of Imam Hussain and his company by force of their beliefs and sectarian identities. They gather in assemblies and shed tears for the sake of building a spiritual bridge between past and present, sharing the grief of Hussain and Ahl al-Bayt and refreshing their covenant with the Imams. In the course of time, various rituals and ceremonies are generated for commemoration of the martyrdom of Imam Hussain. Within this context, this work will evaluate the historical background and developmental process of Muharram ceremonies; then, ta'ziyeh assemblies, processions and dasta, ta'ziyeh plays and the visitation of Karbala will be studied in a more detailed and comprehensive manner.