İletişimsel eylem kuramını modern bir özgürleşim paradigması olarak okumak

Abstract

Bu çalışma, Habermas'ın iletişimsel eylem kuramının bir özgürleşim paradigması olarak modern toplum açısından taşıdığı olanağı tartışmaktadır. Bu kuramda toplum, yaşam-dünyası ve sistem yapılarının birleşiminden meydana gelen iki seviyeli bir yapı olarak kavranır. Yaşam-dünyası, bireylerin anlaşmaya dayalı etkileşimlerinin gerçekleştiği alanın sınırlarını çizer. Dolayısıyla bu alan, iletişimsel rasyonelliği dayanan iletişim eyleminin alanıdır. Buna karşın sistem, amaç-rasyonel eylemin etkinlik alanı olarak, ekonomi ve devletin yapısal unsurlarından meydana gelir. Habermas'a göre modern toplumların temel problemi sistemin yaşam-dünyasının alanına nüfuz ederek, onu sömürgeleştirmesinden kaynaklanmaktadır. Modernitenin krizi bu bağlamda üstesinden gelinebilecek tarihsel-olgusal bir durumdur. Habermas'ın kuramı, bu bağlamda, özgürleşim problemini yaşam-dünyasını sistem yapıları karşısında güvence altına alacak kurumsal yapıların geliştirilmesi üzerinden okur. Dolayısıyla modernite projesi, modernitenin sonuna gelindiğini iddia eden postmodern kuramların aksine, henüz tamamlanmamış ve kendi kaynaklarına dayanılarak yeniden yapılandırılabilecek bir projedir.

This study discusses the possibility of Habermas' theory of communicative action as an emancipation paradigm for modern society. In this theory, society is conceived as a two level construction which consists of the synthesis of life-world and system. Life-world defines the sphere in which understanding-oriented interactions occur among individuals. Thus, this sphere is the realm of communicative action that depends on communicative rationality. As the realm of purposive-rational action, however,the system arises from the structural components of economy and state. According to Habermas, the main problem of modern societies stems from colonization of life-world through the system, penetrating into it. The crisis of modernity is, in this context, a historical-factual situation which can be overcome. Consequently Habermas' theory addresses the problem of emancipation as requiringthat institutional structures that enables securing the life-world against the system to be developed. The Modernity project is, unlike postmodern theories which claim that modernity came to its end, is uncomplete and could be reconstructed on the basis of its own sources.