Finansal serbestleşme, kriz ve finansal işlem vergileri

Abstract

Finansal serbestleşme politikaları, 1970'li yıllarda gelişmiş ülkelerde, 1980'li ve 1990'lı yıllarda gelişmekte olan ülkelerde hayata geçirilmiştir. Bu kapsamda ülkeler, finansal sistem üzerindeki kontrolleri kaldırmışlar, devletin rolünü en az düzeye indirerek sermayenin önündeki giriş ve çıkışları serbest hale getirmişlerdir. Söz konusu politikaların altında yatan en temel amaç, yatırımlar için ihtiyaç duyulan sermayeye daha düşük maliyetlerle erişmek olmuştur. Öte yandan, finansal serbestleşme politikalarını hayata geçiren ülkelerin büyük çoğunluğunun bir süre sonra kriz ve istikrarsızlıklarla karşı karşıya kalması finansal serbestleşmenin sorgulanmasına neden olmuştur. Yaşanan bu kriz ve istikrarsızlıkların ardından finansal işlem vergileri bir önlem niteliğinde sıklıkla tartışılmıştır. Bazı ülkelerde bu vergilerin uygulandığı görülmektedir. Finansal işlem vergilerinin önce IMF ardından AB'nin gündemine gelmesinde küresel kriz etkili olmuştur. Finansal işlem vergileri, finansal araçların alım ve/veya satımına getirilen düşük oranlı, ad valorem esaslı bir vergi niteliğindedir. Verginin başlıca amaçları finansal piyasalardaki kısa vadeli spekülatif işlem hacmini azaltmak ve bu yolla volatiliteyi düşürmek ve devlete gelir sağlamaktır. Bunun yanında küresel kamusal malların finansmanına katkı koymak ve vergilemede adaleti tesis etmek de diğer amaçlarıdır. Türkiye açısından bakıldığında finansal işlem vergileri, finansal istikrarsızlıkların azaltılması ve kamu gelirlerinin arttırılması amacıyla uygulamaya konabilecek yeni bir vergi önerisi niteliğinde görünmektedir.

1970's in developed countries, 1980's and 1990's in developing countries adopted financial liberalization policies. In this context countries; ended controls on the financial system, reduced to minimum the role of the state, liberalized input and output in front of the capital. The underlying aim of these policies were able to Access to needed capital lower costs for investments. On the other hand, countries implementing their financial liberalization policies, generally, faced with crisis and unstabilities. This situation caused to arraignment of financial liberalization. Following these crisis and instabilites, financial transaction taxes have been oftenly discussed as a measure. In some countries, it seems the implementation of these taxes. Global crisis has been effective coming to agenda these taxes firstly IMF and then in the European Union. Financial transaction taxes are taxes on purchase and/or sale of financial instruments. These taxes have generally small rate and advolarem basis. The main purposes of the tax in the financial markets reduce the volume of short-term speculative transactions and thereby decrease volatility and provide revenue to state. Besides that other objects, back up the financing of global public goods and contribute to taxation justice. In terms of Turkey, financial transaction taxes can help reduction of financial instability and increase public income.