Nesneleştirme kuramı, sistemi meşrulaştırma kuramı ve çelişik duygulu cinsiyetçilik perspektiflerinden kendini nesneleştirmenin incelenmesi

Abstract

Bu çalışmanın temel amacı kendini nesneleştirme olgusunu bir Türk örnekleminde incelemektir. Bu tez kapsamında iki farklı çalışma yapılmıştır. Birinci çalışmanın iki amacı vardır. İlki, kendini nesneleştirme deneyiminin bireylerin yaşantısındaki bazı etkilerini ölçmek için McKinley ve Hyde (1996) tarafından oluşturulan Nesneleştirilmiş Beden Bilinci Ölçeğinin Türkçeye uyarlanmasıdır. İkincisi ise, bireylerin kendilerini nesneleştirme düzelerinin beden izleme davranışlarıyla ve hissettikleri beden utancı duygusuyla ilişkilerini Nesneleştirme Kuramı çerçevesinde test etmektir. Birinci çalışma kapsamında veriler 190 kişiden online olarak toplanmıştır. Yapılan faktör analizi sonucunda ölçekten 5 madde çıkartılmış, orijinal çalışmada olduğu gibi beden izleme, kontrol inancı ve beden utancı olmak üzere üç faktör bulunmuştur. Analiz sonuçları, ölçeğin geçerlik ve güvenirliğinin yeterli düzeyde olduğunu göstermiştir. Analizler beden izlemenin kendini nesneleştirme ile beden utancı arasındaki ilişkiye aracılık ettiğine işaret etmiştir. Bu tez kapsamında yapılan ikinci çalışmada, kendini nesneleştirme ve sistemi meşrulaştırma arasındaki ilişkiyi belirlemek ve düşmanca ve korumacı cinsiyetçiliğin bu ilişki üzerindeki etkisini incelemek amaçlanmıştır. Bunların yanı sıra cinsiyetin kendini nesneleştirme üzerindeki etkisi de incelenmiştir. İkinci çalışma kapsamında veriler 263 Uludağ Üniversitesi öğrencisinden toplanmıştır. Katılımcılar dört farklı araştırma grubuna seçkisiz olarak atanmış ve maruz bırakıldıkları ifadeler kalıpyargısal olan (düşmanca ve korumacı) ve olmayan (kadınlara yönelik olumlu içeriğe sahip fakat kalıpyargı içermeyen ve cinsiyetle ilişkisiz olan) olmak üzere manipüle edilmiştir. Bu manipülasyonun katılımcıların sistemi meşrulaştırma eğilimi, kendini nesneleştirme eğilimi, beden izleme davranışı ve beden utancı duygusu üzerindeki etkileri incelenmiş; ancak deney manipülasyonunun beden izleme dışındaki değişkenleri etkilemediği saptanmıştır. Ayrıca, kendini nesneleştirme eğilimi ve beden izleme davranışının cinsiyete göre farklılaşmadığı ancak kadınların erkeklere kıyasla beden utancı duygusunu daha fazla yaşadığı bulunmuştur. Bulgular, litaratürdeki araştırma bulgularıyla karşılaştırılmış, çalışmaların sınırlılıklarından söz edilmiş ve son olarak gelecekteki çalışmalar için önerilerde bulunulmuştur.

The main aim of the present study is to investigate the self-objectification in a Turkish sample. With this aim, two empirical studies were conducted. First study has two aims. First, it aims to adapt The Objectified Body Consciousness Scale developed by McKinley and Hyde (1996) into Turkish. Second, it aims to investigate the relations among self-objectification, body surveillance and body shame. For the first study data were collected online from 190 individuals. The results of factor analysis revealed that five items should be excluded. The remaining items were loaded into three factors – body surveillance, body shame and control beliefs. It was decided that the scale reliability and validity was adequate. Analysis showed that body surveillance mediated the relations between self-objectification and body shame. The second study aims to investigate the relation between self-objectification and gender-specific system justification, and the effect of hostile and benevolent sexism on this relation. Gender effect on self-objectification was also tested. For the second study the data were collected from 263 students of Uludağ University. Participants were randomly assigned one of four conditions, and the statements that they were exposed were manipulated: They were either exposed to some statements with stereotypic content (hostile or benevolent) or nonstereotypic content (neutral sexism but positive or gender-unrelated). Analysis showed this manipulation effected the body surveillance but it had no effect on self-objectification, gender-specific system justification motive and body shame. Analysis also showed there was no gender effect on self- objectification and body surveillance but, women had higher levels of body shame compared to men. Findings of the present studies were evaluated in the light of the previous findings, the limitations of the studies were discussed and suggestions for future study were explained.