Doğrudan yurtdışı yatırımlar yoluyla teknoloji transferi ve Türkiye: bir literatür incelemesi

Abstract

Ekonomik olarak gelişme ve yurttaşlara refah sağlama gelişmiş ve gelişmekte olan hemen hemen bütün devletlerin öncelikleri arasındadır. Teknoloji, ekonomik gelişme ve kalkınma için önemli bir temel taşıdır. Teknoloji, şirketlerin de ana rekabet alanlarından biridir. Günümüzde, firmalar daha iyi ve ucuz girdi sağlamayla rekabet etmeye değil de teknolojik rekabet üstünlüğüne daha çok önem vermeye başlamışlardır. Teknoloji, “girdileri dönüşümden geçirerek çıktılar haline getiren araçlar, gereçler, teknikler, faaliyet ve süreçler” olarak tanımlanabilir. Uluslararası teknoloji transferi teknolojinin (yeni bir tekniğin ya da teknik bilginin) ortaya çıktığı ülkeden dünyadaki diğer ülke piyasalarına yayılmasıdır (Erdost, 1982). Teknoloji transferi sadece teknolojiler olgunluğa eriştiğinde transfer edilmez; teknolojinin oluşması ve yayılması aynı anda olabilir (Lan ve Young, 1996). Teknoloji transferini gerçekleştirmek için pek çok yol ve yöntem vardır. Doğrudan yurtdışı yatırım (DYY) yoluyla Çokuluslu Şirketler (ÇUŞ) kendi içinde teknoloji transfer yaptıkları gibi; bunlar aktif olarak yerel ekonomiye teknoloji transferiyle uğraşmasınlar bile, yerel firmalar ve yerel ekonomi ÇUŞ’ların faaliyetlerinden etkilenerek teknoloji transferi yaparlar. DYY yoluyla Türkiye’ye teknoloji transferi konusundaki ampirik literatür sınırlıdır.

Economic development and providing of wealth to their citizens are the main priorities of almost all developing and developed countries. Technology is the basic and very important element of economic development and prosperity. Technology is also main competitive landscape for the companies. Nowadays, firms are not competing more for better and cheap inputs; but, they are giving more importance to competitive advantage based on technology. Technology can be defined as “tools, techniques and activities that are used to transform inputs into outputs”. International technology transfer is the diffusion technology (new techniques or technical knowledge) from the place of its introduction to other country markets (Erdost, 1982). Technology transfer does not take place only when the technology matures; it can be created and transferred and diffused concurrently (Lan and Young, 1996). There are many ways of doing technology transfer. Multinational companies (MNCs) that do the foreign direct investment (FDI) can transfer technology within their company network. Besides, mere existence of MNCs can cause technology transfer in a specific FDI location. Local firms emulate and get affected from the activities of MNCs and local companies and the economy in turn could have technological benefits. In Turkey, there is a very limited empirical literature on FDI and technology transfer.