Araç lastik tozlarının çevresel etkisinin değerlendirilmesi

Abstract

Ülkemizde taşıt ve karayolu kirliliği önemli derecede artmıştır. Yapılan çalışmalar ile egzoz kaynaklı partikül maddeler hakkında önemli sonuçlara ulaşılmıştır. Fakat egzoz dışı (taşıt lastik tozu vb.) partikül maddeler hakkında fazla bilgi bulunmamaktadır. Bu tez çalışmasında araç lastikleri ile yol arasında oluşan sürtünme sonucu toz haline gelen lastiklerin yol kenarlarındaki topraklara olan etkilerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Lastik tozlarının topraklar üzerindeki olası etkileri bazı toprak verimlilik parametreleri üzerinden değerlendirilmiştir. Bu kapsamda topraklara %1, %5 ve %10 oranlarını sağlayacak miktarlarda lastik tozu eklenmiştir ve laboratuvarda gerçekleştirilen 45 günlük bir inkübasyon çalışması ortaya konulmuştur. İnkübasyon süresi boyunca örnekler alınarak üreaz ve alkali fosfataz enzim aktivitesi ile arginin amonifikasyon hızı değişimleri gözlenmiştir. Ayrıca örneklere stabilize atıksu arıtma çamuru ilave edilmiştir ve çamurun topraklardaki iyileştirici etkisi de değerlendirilmiştir. Bu çalışmanın sonucunda lastik tozu uygulanan topraklardaki üreaz enzim aktivitesinin ciddi miktarda (%90-95) düştüğü görülmüştür. İlaveten, toprağa %10 oranında uygulanan lastik tozlarının da arginin amonifikasyon hızı üzerinde inhibisyon etkisi gösterdiği görülmüştür (%81). Uygulanan lastik tozlarının topraktaki alkali fosfataz enzim aktivitesini inhibe etmediği gözlenmiştir ve ayrıca, lastik tozu uygulanan topraklara arıtma çamuru uygulanması sonucunda da aktivite değerlerinin belirgin şekilde yükseldiği görülmüştür. Sonuç olarak bu çalışma, topraktaki amonifikasyon proseslerinin araç lastik tozlarından kaynaklanan çevresel kirliliğe daha duyarlı olduğunu göstermiştir.

Vehicle and road pollution has increased significantly in our country. Significant conclusions have been reached regarding the particulate matter of exhaust sources with the studies conducted. However, there is not much information about non-exhaust (vehicle tire dust etc.) particulate matter. In this thesis, it was aimed to determine the effects of in this thesis, it is aimed to determine the effects of the tires that become dust as a result of the friction between the vehicle tires and the road on the soils. The possible effects of tire dust on soils were evaluated based on some soil fertility parameters. In this context, vehicle tire dusts was added to the soils in amounts to provide 1%, 5% and 10%, and 45 days incubation study was carried out in the laboratory. Changes in urease and alkaline phosphatase enzyme activity and arginine amonification rate were observed during the incubation period. In addition, stabilized wastewater treatment sludge was added to the samples and the healing effect of sludge on soils was also evaluated. As a result of this study, it was observed that urease enzyme activity in soils where vehicle tire dusts was applied decreased significantly (90-95%). In addition, it was observed that vehicle tire dusts applied to the soil at a rate of 10% had an inhibitory effect on arginine amonification rate (81%). It was observed that the applied vehicle tire dusts did not inhibit the alkaline phosphatase enzyme activity in the soil, and also, as a result of the application of treatment sludge to the vehicle tire dusts applied soil, the activity values were observed to increase significantly. As a result, this study has shown that ammonification processes in soil are more sensitive to environmental pollution from vehicle tire dusts.