Erzurumlu Ketencizâde Mehmed Rüşdi Efendi'nin Mevlid'i: İnceleme-metin

Abstract

Mevlid'in ilk örnekleri Arap edebiyatında verilmiştir. Arap edebiyatının önemli şiir türlerinden olan methiye içerisinde Hz. Muhammed'e yapılan övgüler önemli yer tutmaktadır. Hz. Peygamber'in vefatından sonra bu methiyelere bağlı olarak yeni türler gelişmiştir. Mevlid de bu yeni edebi türlerden biridir.Mevlid, Arap edebiyatında başlamasından hemen sonra Türk edebiyatında da kendini göstermiştir. İlk Türkçe mevlid Süleyman Çelebi'nin 812'de (1409) kaleme aldığı Vesîletü'n-necât adlı eseridir. Birçok Türk şairi mevlid kaleme almıştır; fakat en güzel örneğini Süleyman Çelebi yazmıştır. Türkçe yazılan mevlidlerin sayısı 200 civarındadır. Bunlardan bir kısmı Süleyman Çelebi'nin eserine aynen benzerlik gösterir, bir kısmında küçük farklılıklar vardır; geri kalanları ise, tamamen yeni eserlerdir.Biz bu çalışmamızda, XIX. yüzyılın sonu XX. yüzyılın başında yaşayan Ketencizâde Mehmed Rüşdi isimli şairin yazdığı Mevlid'i inceledik. Çalışmamızın inceleme kısmı, giriş ve üç bölüm halinde hazırlanmıştır. Giriş bölümünde: Ketencizâde Mehmed Rüşdi'nin yaşadığı XIX. yüzyılın özellikleri, devrin siyasi ve sosyal durumu, kültürel ve edebi hayatı kısaca ele alınmıştır. Birinci bölümde; Ketencizâde'nin hayatı, eserleri ve edebî kişiliği hakkında bilgi verilmiştir. İkinci bölümde ise, metin tespitiyle ilgili hususlar ele alınmış, nüshaların tanıtımı ve değerlendirilmesi yapılmış, metnin kurulmasında esas alınan teknik özelliklerden bahsedilmiştir. Üçüncü ve son bölümde ise, metnin transkripsiyonlu hali yazılmış, nüshalar arası karşılaştırılmalı metin oluşturulmuştur.

Mevlid is a name for Hz. Mohammed's birthday and the work describing the day and also the ritual performed on the same day. First examples of Mevlid poems were given in Arabic literature. Commendations for Hz. Mohammed cover an important part in "Methiye", one of the most important kinds of poems of Arabic literature. New types relating to "Methiye" flourished after the death of the Prophet, and Mevlid is one of those types.Mevlid, born in Arabic literature, quickly manifested itself in Turkish literature, too. The first Turkish Mevlid poem is the work called Vesiletü'n Necat written by Suleyman Celebi in 812 (1409). Many Turkish poets wrote Mevlid poems, but the best example was written by Suleyman Celebi. The number of Turkish Mevlid poems is around 200. Some of these closely resemble the work of Suleyman Celebi, and some have a little difference, and the rest are completly new works.In our study, we examined a Mevlid poem written by a poet named " Ketencizâde Mehmed Rüşdi ", who lived at the end of the 19th century and first part of the 20th century. Our study consists preface and three chapters. In the preface, the features of the XIX. century that Ketencizâde Mehmed Rüşdi lived, political and social status, cultural and literary life of his era are briefly discussed. In the first chapter; Ketencizâde?s life, literary works and information about his personality is provided. In the second part matters related to finding the text, presentation and evaluation of copies are made based on the establishment of the technical features mentioned in the text. In the third and the last section, the transcription of the text was written and text comparison between the copies was established.