İlkokul yöneticilerinin kullandıkları güç kaynaklarının yöneticilerin demografik özellikleri açısından incelenmesi

Abstract

Yönetim örgüt yapısını işletme sürecidir. Amacın örgütsel hedeflere ulaşmak olduğu bu süreçte, motivasyon sağlamak ve paydaşları istendik yönde harekete geçirmek için güdüleme aracı olarak güç kullanılmaktadır. Güç kaynaklarını kullanmama hali de gücün doğru ve etkin kullanılamaması da kaos yaratıp, karmaşaya sebebiyet verebilir. Bu sebeple farklı nitelikteki örgüt dinamiklerini harekete geçirebilmek için yöneticilerin güç kaynaklarını çeşitli ve zengin kullanmaları gerekmektedir. Yöneticilerin sahip olduğu kişilik özelliklerinden ya da bulundukları konumdan kaynaklanan çeşitli güç kaynakları bulunmaktadır. Yöneticinin örgüt içerisindeki makamına ve statüsüne bağlı olarak elde ettikleri güç kaynakları; ödül, yasal veya zorlayıcı güç kaynaklarıdır. Kaynağını bireysel özelliklerden aldıkları güç kaynakları ise karizmatik ve uzmanlık gücüdür. Bu çalışmanın amacı 2019-2020 eğitim yılında Bursa ili merkez ilçelerinde görev yapmakta olan ilkokul yöneticilerinin kullandıkları güç kaynaklarını öğretmen görüşlerine göre saptamak ve yöneticilerin kullandıkları güç kaynakları ile cinsiyet, branş, kıdem ve eğitim düzeyi değişkenleri arasında manidar bir farklılık olup olmadığını ortaya koymaktır. Araştırma tarama modelinde ve nicel yöntemle gerçekleştirilmiştir. Çalışmanın hedef evrenini, Bursa ili merkez ilçelerinde(Osmangazi, Nilüfer, Yıldırım) bulunan ilkokullarda görev yapan öğretmenler oluşturmaktadır. Araştırmanın örnekleminde 404 kamu ilkokul öğretmeni yer almaktadır. Araştırma verileri, Zafer (2008) tarafından geliştirilen "İlkokul Yöneticilerinin Kullandıkları Örgütsel Güç Kaynakları Anketi" ile toplanmıştır. Verilerin analizinde SPSS programı kullanılmıştır. Okul yöneticilerinin kullandıkları güç kaynaklarına ilişkin öğretmen algı düzeylerinin cinsiyet, branş değişkenlerine bağlı olarak anlamlı bir farklılık gösterip göstermediğini belirlemek amacıyla t-testinden yararlanılmıştır. Okul yöneticilerin kullandıkları güç kaynaklarına ilişkin öğretmen algı düzeylerinin mesleki kıdem ve eğitim durumu değişkenlerine bağlı olarak anlamlı bir farklılık gösterip göstermediğini belirlemek için ise tek yönlü varyans analizinden (One Way Anova) yararlanılmıştır. İkiden fazla alt grubun olduğu durumlarda farklılaşmanın hangi alt gruplar arasında olduğunun belirlenebilmesi amacıyla tamamlayıcı post-hoc analizi olarak Scheffe testi kullanılmıştır. Araştırmanın sonucunda okul müdürlerinin yönetimde genel olarak yasal güç türüne daha yüksek düzeylerde başvurdukları anlaşılmaktadır. Alan değişkenine göre örgütsel gücün uzmanlık, ödül ve karizmatik güç boyutlarında anlamlı farkın olduğu saptanmıştır. Eğitim durumu değişkenine göre örgütsel gücün yasal güç ve zorlayıcı güç boyutlarında anlamlı fark görülmezken uzmanlık gücü, karizmatik güç ve ödüllendirme gücü boyutlarında anlamlı farkın olduğu saptanmıştır. Hizmet süresi değişkenine göre örgütsel gücün uzmanlık, ödül ve karizmatik güç boyutlarında anlamlı farkın olduğu saptanmıştır. Öğretmen görüşlerine göre okul yöneticilerinin kullandıkları güç kaynaklarından karizmatik ve zorlayıcı güç ile cinsiyet arasında anlamlı bir farklılığın olduğu ulaşılmıştır. Elde edilen bu bulgular ilgili alan yazın ışığında tartışılmış ve gerekli öneriler geliştirilmiştir.

Management is a process of organizational structure. In this process, power is used as a motivation al source to maintain the sustainability and provide the efficacy of organisation within the desired direction to be able to reach the organizational goals. Not using the power types or failure to use power correctly and effectively, can create chaos and confusion. For this reason, in order to activate the organizational dynamics who have their own different nature of qualities, managers need to use their power resources in various and rich ways. There are various types of power that result from the personality traits of managers or their location. Reward, coercive and legitimate power are types of power acquired by the manager depending on his / her position and status within the organization. The types of power that they derive from individual characteristics are charismatic and expert power. The purpose of this study is to determine in which power source(s) that the principals handle most in the public primary schools, which are in the central districts (Osmangazi, Nilüfer, Yıldırım) of Bursa. Moreover the study examines the differences between the power sources and gender, subject area, age, seniority, education state variables. The study employed survey method and it is carried out with quantitative method. The universe of the study consists of primary school teachers working at schools in the central districts ( Osmangazi, Nilüfer, Yıldırım) of Bursa in 2019-2020 school year. In the sample of the study there are 404 public school teachers. Research data have been collected with Primary Manager Organizational Power Supplies Questionnaire developed by Zafer (2008). The gathered data was analyzed by using SPSS Program. In terms of gender variant, t-Test from parametric tests has been used in order to determine the differences related with gender and branch between the power sources used by the principals. In the study, in order to examine the sub problems and determine the differences related with professional seniority and education state between the power sources used by the principals One Way Anova method is used. Further, in the case of existing two or more subgroups ‘’the Scheffe test’’ was used as a complementary post-hoc analysis in order to determine the subgroups of participants. As a result of the study, it is understood by the perception of the principals and teachers that principals generally handled the legitimate power sources higher in the school administration. According to the branch variable, it has been determined that there is a significant difference in organizational power, expertise, reward and charismatic power dimensions. It has been conducted that there isn’t any significant difference between legitimate power and coercive power after all there is a significant difference between expert power, reward power and charismatic power according to the variable of education state. According to the teachers’ opinions, there is a significant gender-based difference in terms of utilization of charismatic and coercive power sources. These findings were discussed in the light of relevant literature and necessary suggestions were developed.