Ortaokul öğrencilerinde akran zorbalığı davranışları ile yaşam doyumu arasındaki ilişkide psikolojik sağlamlık ve benlik saygısının aracı rolü

Abstract

Bu çalışmanın amacı, ortaokul öğrencilerinde zorbalık davranışlarını inceleyerek, zorba ve kurban rolündeki öğrencilerin yaşam doyumu düzeyini artırmada psikolojik sağlamlık ve benlik saygısının aracı etkisini incelemektir. Bu amaçla 6 devlet ortaokulunda öğrenim gören 1271 (%51,1 kız, %48,9 erkek) öğrenci çalışmaya katılmıştır. Araştırma sürecinde veri toplamak için Ergen Akran İlişkileri Ölçeği (EAİÖ), Rosenberg Benlik Saygısı Ölçeği (RBSÖ), Çocuk ve Genç Psikolojik Sağlamlık Ölçeği (ÇGPSÖ-12) ve Çok Boyutlu Öğrenci Yaşam Doyumu Ölçeği (ÇBÖYDÖ) – Kısa Formu kullanılmıştır. Araştırma kapsamında Ergen Akran İlişkileri Ölçeği Türkçeye çevirilerek bu ölçeğin Türk kültürü için geçerlik ve güvenirlik kanıtları incelenmiştir. EAİÖ’nün yapı geçerliğini incelemek amacıyla doğrulayıcı faktör analizi (DFA) yapılmıştır. Güvenirlik için Cronbach Alfa iç tutarlılık katsayıları ve test tekrar test puanları arasındaki korelasyonlar hesaplanmıştır. Elde edilen bulgular bu ölçeğin Türk öğrenciler için geçerli ve güvenilir bir araç olduğunu göstermiştir. Ayrıca araştırmada kullanılan diğer ölçme araçları için Cronbach Alfa değerleri hesaplanmış ve ölçeklerin güvenilir oldukları tespit edilmiştir. Akran zorbalığı davranışları ile yaşam doyumu, benlik saygısı ve psikolojik sağlamlık arasındaki ilişkileri incelemek amacıyla veriler normal dağılım göstermediği için Spearman Brown sıra farkları korelasyon katsayısı değerleri hesaplanmıştır. Akran zorbalığı davranışları ile yaşam doyumu ve psikolojik sağlamlık arasında orta düzeyde, benlik saygısı arasında düşük düzeyde anlamlı ilişki bulunmuştur. Aracı değişken analizi sonuçlarına göre ise akran zorbalığı davranışları ile yaşam doyumu arasındaki ilişkiye benlik saygısı ve psikolojik sağlamlığın aracılık ettiği ve bu iki değişkenin yaşam doyumunu artırdığı sonuçlarına ulaşılmıştır.

The aim of this study is to investigate the mediating effect of resilience and self-esteem on the increase on life satisfaction level of students in the role of bully and victim by examining bullying behaviors in middle school students. For this purpose, 1271 (51.1% female, 48.9% male) students from 6 state secondary schools are participated to the study. In the research process, Adolescent Peer Relations Instrument (APRI), Rosenberg Self-Esteem Scale (RSES), Child and Youth Resilience Measure (CYRM-12) and Brief Multidimensional Student Life Satisfaction Scale (BMSLSS) were used to collect data. The validity and reliability of the Adolescent Peer Relations Scale for Turkish culture were also examined in the study. CFA was used to examine the construct validity of the APRI. For reliability, the correlation between Cronbach Alpha internal consistency coefficients and test-retest scores was examined. Findings have shown that this scale is a valid and reliable tool for Turkish students. In addition, Cronbach Alpha values were calculated for other measurement tools used in the study and it was determined that they are reliable. Spearman Brown Correlation Coefficient values were calculated in order to examine the relationships between peer bullying behaviors and life satisfaction, self-esteem and resilience. A moderate level of significant relationship was found between peer bullying behaviors and life satisfaction and resilience, and a low level of significant relationship between self-esteem. According to the mediation analysis, it was found that the relationship between peer bullying behaviors and life satisfaction was mediated by self-esteem and resilience, which increase life satisfaction.