Mudanya ve köylerindeki Osmanlı dönemi Rum kiliseleri

Abstract

Mudanya’da Osmanlı egemenliğinin başladığı 1321’den 1924 yılına kadar nüfusun çoğunluğunu Rumlar oluşturmuştur. Mudanya ve köylerindeki Rum kiliselerinin varlığı gerek günümüze ulaşabilen yapılardan gerekse yazılı kaynaklardan bilinmektedir. Bölgede 19. yüzyılda on Rum kilisesi yeniden inşa edilmiştir. Bu kiliselerden özgünlüğünü büyük ölçüde yitiren ikisi, kültür merkezi olarak kullanılmaktadır. Üst örtüleri tamamen yok olmuş üç kilisenin de duvarları yıkılmaya yüz tutmuştur. Diğer beş kiliseden sadece birinin yaklaşık 1 metre yükseklikte duvarları günümüze ulaşmıştır. Osmanlı Dönemi'nde 19. yüzyıla kadar istisnalar hariç yeni kilise inşa edilmemiş, Bizans veya 19. yüzyıl öncesi Osmanlı dönemlerine ait kiliseler padişahın izni ile aslına uygun tamir edilerek kullanılmıştır. Tanzimat (1839) ve Islahat (1856) Fermanları'nın getirdiği yeniliklerle birlikte kiliseler temelleri üzerlerine daha büyük boyutlarda yeniden inşa edilmiştir. Bu kiliselerle ilgili Osmanlı arşivlerindeki belgelerde yeniden inşa sebebi, boyutları, inşaat maliyeti ve bu maliyetin nasıl karşılanacağı yazılıdır.Ayrıca bazı kiliselerin zemin kat planı ve cephe görünüş çizimleri de bulunmaktadır. Mudanya ve köylerindeki Osmanlı dönemi Rum kiliseleri bazilikal planlıdır. Kapı ve pencere açıklıkları yuvarlak kemerli, naosun sütunları, kemerleri ve örtüleri ahşaptır. Bursa ve İstanbul'un çağdaş Rum kiliseleri ile yakın benzerlikleri bulunan yapıların cephe düzenlemeleri ve süslemeleri eklektik üslup özellikleri taşımaktadır.

Until 1924, when the Ottoman governance began in Mudanya (1321), the majority of the population was Greeks. The existence of Greek churches in Mudanya and its villages is known both from the structures that survive to the present day and from the written sources. In the 19th century, ten Greek churches were rebuilt. Two of these churches, which lost their originality to a great extent, are used as cultural centers. The walls of the three churches, whose roofs have been completely destroyed, are about to collapse. Only one of the other five churches has extant to a height of about one meter. In the Ottoman period, except for the exceptions, the new church was not built until the 19th century, the churches belonging to the Byzantine and pre19th-century Ottoman periods were repaired to and used with the permission of the sultan. Owing to the reform brought by the Edicts of Tanzimat (1839) and Islahat (1856), the foundations of small-size the churches were rebuilt on a larger scale. The documents in the Ottoman archives related to these churches include the reason for rebuilding, dimensions, construction cost, and how to cover this cost. Also, Some churches have ground floor plan and front view drawings. All of the Greek churches in Mudanya have basilica plan, door and window openings with round arches, as well as columns, arches and inner roofs of the naos, have been constructed of wood. The facade arrangement and decorations of the church buildings in Mudanya which have close similarities with the contemporary Greek churches of Bursa and Istanbul, are in eclectic style.