National role conceptions and orientations of Turkey, Iran, and Saudi Arabia as competing regional powers in the Middle East: 1979-2020

Abstract

This study utilizes role theory to examine the role conceptions and behavior of the three competing regional powers in the Middle East, Turkey, Iran, and Saudi Arabia since 1979. Theoretically, the research aims at developing a contest-based regional role approach by highlighting four role behavior dimensions to study Middle Eastern regional powerhood and competition. Such role behavior applied to the Middle East revolves around four role behavioral dimensions that shape competing regional powers as a causal dimension (role sources), orientational (role orientations), expectational (role expectations), and contestational (role challenges). Being the Middle East a conflictive region, this thesis argues that regional powers seek regional power status by playing leading regional roles that vary between cooperative, competitive, and status quo. These cooperative roles are expected to contribute to regionalism, competitive roles are expected to bid hegemony, and status quo roles are expected to either maintain or challenge the regional power status quo. Analytically, the primary purpose of the study is to contribute to the Middle East IR scholarship by debating and understanding the regional role competition for regional power status by Turkey, Iran, and Saudi Arabia since 1979. By reflecting on the structural and ideational sources of roles, the study aims to explain how the shift and consistency of national role conceptions—those regionaloriented roles—shape foreign policy orientations and expectations and thus influence the dynamics of regional cooperation and competition. The study also explores how the Islamic Revolution of Iran shaped Iran’s revisionist regional roles that affected the regional security order and triggered counter-regional roles of other regional powers, especially Saudi Arabia. Finally, it seeks to clarify that, while Turkey and Saudi Arabia are two Sunni status quo regional powers, they have acted differently since the Arab Spring uprisings and played competing roles; the former plays revolutionary liberal roles, and the latter plays counter-revolutionary conservative roles. Thus, such regional dynamics have transformed the regional status quo and these three regional powers’ roles.

Bu çalışmada, rol teorisinden yararlanılarak 1979 yılından günümüze Orta Doğu’da bölgesel rekabet içerisindeki Türkiye, İran ve Suudi Arabistan’ın rol tanımlamaları ve davranışları analiz edilecektir. Teorik olarak çalışma, Orta Doğu’daki bölgesel rekabeti analiz etmeye yönelik dört rol davranış boyutunu ortaya koyarak, rekabet merkezli bölgesel bir rol yaklaşımı geliştirmeyi hedeflemektedir. Orta Doğu’ya uygulanan böyle bir rol davranışı, bölgesel güçleri nedensellik (rol kaynakları), yönelim (rol yönelimleri), beklenti (role beklentileri) ve rekabet (rol meydan okumaları) boyutları açısından şekillendiren dört davranışsal boyut çerçevesinde ele alınacaktır. Bu tez, çatışmanın yoğun olduğu bir bölge olan Ortadoğu’da, bölgesel güçlerin, işbirliği, rekabet ya da statükoculuk arasında farklılaşan bölgesel roller üstlenerek bölgesel güç elde etme arayışında olduğunu ileri sürmektedir. Bunlar içerisinde işbirliği yönelimli rollerin bölgeselciliğe katkı yapması beklenmektedir. Rekabet yönelimli olanlar ise hegemonya arayışına yöneliktir. Statükocu yönelimli roller ise ya mevcut bölgesel güç düzenini devam ettirmeye ya da meydan okumaya yöneliktir. Analitik olarak tezin temel amacı 1979 yılından günümüze Türkiye, İran ve Suudi Arabistan’ın bölgesel güç statüsü elde etmeye yönelik bölgesel rekabetini anlayarak ve tartışarak Orta Doğu’ya yönelik literatüre katkı yapmaktır. Düşünsel ve yapısal rol kaynaklarına odaklanarak ilgili tez, ulusal rol kavramlarındaki değişimlerin ve devamlılıkların, dış politika yönelimleri ve böylece bölgedeki işbirliği-rekabet süreçleri üzerindeki yansımasını ortaya koymaya çalışmaktadır. Ayrıca çalışma, İran İslam Devrimi’nin, bölgesel güvenlik düzenini etkileyen ve özellikle Suudi Arabistan gibi diğer bölgesel güçlerin karşı-devrimci rollerini harekete geçiren İran’ın revizyonist rolü üzerindeki etkisini incelemektedir. Son olarak ilgili tez, her ne kadar ikisi de Sünni ve statükocu bir güç olsa da Türkiye ve Suudi Arabistan’ın Arap Baharı sonrasında farklı politikalar izlediğini ve rekabetçi bir rol benimsediğini ortaya koymaktadır. Birincisi liberal devrimci bir rol benimserken ikincisi devrim karşıtı tutucu bir rol benimsemiştir. Bu bakımdan söz konusu bölgesel dinamikler bölgedeki statükoyu ve bu üç bölgesel gücün rollerini dönüştürmüştür.