İbn-i Sina 'da tanrı-kainat ilişkisi

Abstract

İbn-i Sina'da Tanrı-Kainat ilişkisini, O'nun ontolojisi ve kozmolojisini temel alarak incelediğimiz bu araştırmamızda, filozofumuzun dayanak noktası iki ayrı gerçeklik düzeninin olamayacağıdır. Bununla beraber ne Tanrı kainat, ne de kainat Tanrı'dır. O, Bunu zorunlu ve olurlu varlık kavramın-dan yola çıkarak temellendirir. Tanrı zatı ile kaim, salt düşünce ve salt ilim aynı zamanda da mutlak olarak "bir" olan zorunlu bir varlıktır. Kainat ise, kendi özüne göre olurlu, başkasına göre zorunlu olan göksel varlıklar ve sadece kendi özüne göre olurlu olan ay-altı varlıklarından oluşur. İbn-i Sina, evrenin doğma sürecini, Bir'den veya Bir-lik'ten yalnızca bir meydana gelir ilkesi ve yaratılış "aklet-me" yoluyla gerçekleşir fikrinden yararlanarak tanımlamaya girişir. Sudur, "Tanrı vardı ve yarattı" değil, "Tanrı vardır ve yaratır" ile "Bir'den ancak bir çıkar" ilkelerine dayanır. Ezelde ve ihtiyarî olarak birden bire meydana gelen bir olgu burada söz konusu olamaz, ancak burada ilahi bir zaruret söz konusudur. İbn-i Sina'ya göre sudur ilahi zatın bir ışıması, bir tecellisidir. Olurlu varlık ancak ona dayanarak var olabilir. Bu var olma ise tecelliden başka bir şey değildir. Olurlu var-lığın oluşumunda temel faktör, aşk ve sevgidir. Onlar, bu aşk ve sevgi sayesinde O'ndan kaynaklanırlar ve yine O'na dö-nerler.