Sosyallik: Temel bilişsel bir işlev

Abstract

İnsan bilişinin sosyal doğası psikolojinin pek çok disiplini tarafından ele alınmış olsa da sosyal düşünmenin ve sosyal uyaranlara duyarlılık düzeylerinin laboratuvar ortamında kontrollü analizi konusunda literatürdeki eksiklik göze çarpmaktadır. Bu tezin amacı deney ortamında henüz deneye tabi tutulduğunun farkında değilken sosyal etkiye maruz bırakılan insanların tepki zamanlarında değişiklik gözlenip gözlenmeyeceğini milisaniye düzeyinde test etmek ve sosyal duyarlılık bakımından bireyler arası olası farkların incelenebileceği bir ölçüm aracı geliştirmektir. Bu amaç doğrultusunda iki farklı çalışma gerçekleştirilmiştir. İlk çalışmada kendilerine bir bellek veya dikkat deneyine katılacağı söylenerek deney odasına gelen katılımcılara deneyden hemen önce bazı demografik bilgilerine ilişkin bir form dolduracakları bilgisi iletilmiştir. Bir gruba (sosyal koşul), bir araştırmacının bilgisayar üzerinden demografik soruları yönelteceği söylenirken diğer gruba (nötr koşul) bu soruların bilgisayar tarafından otomatik olarak yöneltileceği söylenmiştir. İki grubun soruları yanıtlarken harcadıkları süre karşılaştırılmıştır. Sosyal koşuldaki katılımcıların nötr koşuldaki katılımcılara göre soruları daha geç yanıtladığı görülmüştür. İkinci çalışmada sosyal etki bizzat araştırmacı tarafından oluşturulmuştur. Araştırmacı, deney öncesi demografik bilgilerini bilgisayara giren üç farklı grup katılımcıya üç farklı mesafede (yakın-orta-uzak) konumlanarak farklı gruplar üzerinde farklı sosyal etki düzeyleri oluşturmaya çalışmıştır. Burada da farklı sosyal etki koşullarındaki tepki süreleri arasında fark olup olmadığına bakılmıştır. Araştırmacının katılımcıya farklı uzaklıklarda bulunmasının soruları yanıtlama süresi üzerinde anlamlı bir etkisi olmadığı, bununla birlikte kişilerarası bilgi içeren demografik soruların, bireysel bilgi içeren demografik sorulara göre daha uzun sürede yanıtlandığı görülmüştür. Diğer yandan ikinci çalışmada sosyal etkiye farklı düzeylerde maruz bırakılan katılımcılar arasında bir görsel içerisindeki insan yüzlerini tespit etme hızı bakımından farklılığa rastlanmamıştır.

Although the social nature of human cognition has been examined by many disciplines of psychology, a gap is observed in the experimental and controlled analysis of social thinking and sensitivity to social stimuli. The first aim of this dissertation is testing whether a millisecond-level reaction time alteration occurs when people are exposed to social influence while they are not aware of the experiment that they attend. The second aim is to develop a measurement that allows to examine interpersonal differences in terms of social sensitivity. For this purpose two different studies have been performed. In the first study, participants, who have previously been instructed that they would attend a memory or attention experiment, were told that they would complete a demographic form before the "experiment". The first group participants (social condition) were stated that the demographic questions would be directed via a computer software by a researcher, while the second group (neutral condition) were stated that the questions would be directed automatically via a computer-based programme. Time spent by the groups of participants were compared. It has been found that the participants in the social condition had spent more time than the participants in the neutral condition. In the second study, social influence was formed by the experimenter by his/her own. The experimenter took three different position (short-distance, mid-distance, long-distance) towards three different group of participants, thus intended to create different levels of social impact on different groups. Eventually it has been examined that whether there were reaction time differences between the different social influence conditions. It has been found that there weren't any effects of different participant-experimenter distances on the answering times, nevertheless more time were spent for interpersonal-content questions compared to the personal-content questions. On the other hand in the second experiment, any difference of human face detection performance wasn't observed between the participants who were exposed to the different levels of social impact.