Müzik sosyolojisi bağlamında Türkiye'de müzik: Bursa örneği

Abstract

Bu çalışma, sosyolojinin bir alt disiplini olan müzik sosyolojisinin, Türkiye gibi tarih boyunca topraklan üzerinde birçok kültüre beşiklik etmiş olan bir ülke için ne denli önemli olduğunu göstermeye yönelik bir girişimdir. Sanayi Devrimi nedeniyle meydana gelen hızlı toplumsal değişme olgusu ile birlikte dünyanın geçirdiği ve hâlen geçirmekte olduğu sosyal, ekonomik, siyasi ve kültürel dönüşümlerin bir sonucu olarak sosyal bilimcilerin özellikle kültür konusu üzerine daha yoğun bir ilgiyle yaklaştıkları bir gerçektir. 19. yüzyıl ile başlayan ulusçuluk akımları, antropoloji, etnoloji gibi bilimlerden elde edilen bulguların yorumlanması, "öteki"ye duyulan merak gibi hususlar bu ilginin bir yandan sağlam temel üzerine inşa edilmesi, diğer yandan da bir gereklilik olarak görülmesi sonucunu doğurmuştur. Kültür sosyolojisi, kültürel çalışmalar gibi alanlar bu ilginin bir sonucu olarak literatürdeki yerlerini almışlardır. Bir kültürel form olarak müziğin de bu yaklaşım ve ilgiden soyutlanması elbette mümkün olamamıştır. Her ne kadar müzik üzerine düşünmek ve yazmak insanlık tarihi kadar eski bir faaliyet olsa da müziğin bilimsel olarak incelenmesi ya da bilimsel bir disiplin olarak görülmeye başlanması yine yukarıda sözü edilen döneme denk düşmektedir. Müzikoloji, etnomüzikoloji. müzik felsefesi, müzik sosyolojisi, müzik psikolojisi gibi alt disiplinler birbiri ardına kurulmuş ve salt bir sanat formu olarak görülen müzik, bilimsel bir inceleme nesnesi haline dönüşmüştür. Sayılan onlar ve belki de yüzlerle ifade edilen müzik türünün dinlendiği ve icra edildiği ülkemizde; müzik ve sosyal yapı. ekonomi, din. siyaset gibi değişkenler arasındaki ilişki göz önünde bulundurulduğunda, sosyolojik araştırmaların önemi bir kez daha ortaya çıkmaktadır. Özellikle bir toplum ya da topluluğa mensup olan bireylerin dinledikleri müzik tarzı ya da türüyle, bu bireylerin bağlı oldukları toplumsal sınıf ya da tabakaları sosyo ekonomik düzeyleri, eğitim durumları estetik yönelimleri, siyasi düşünüşleri ve dinsel tercihleri vb. arasındaki bağıntının incelenmesi kültürel ve dolayısıyla sosyolojik bir kaynak teşkil edecek niteliktedir. Toplumsal değişme, göç. kentleşme, küreselleşme gibi günümüz toplumsal gerçekliği oluşturan değişkenlerin anlaşılmasında ve bireylerin bu değişim ve dönüşümleri nasıl algıladıklarında müziğin işlevi oldukça büyüktür. Bu çerçevede Bursa kenti uygulamalı çalışma için pilot bölge olarak seçilmiş; gerek göçler ve gerekse uygulanan nüfus politikaları sonucunda büyük bir demografik çeşitliliğe sahip olan bu kentte yaşayan bireylerin müzik tercihleri ile belli başlı değişkenler arasındaki ilişkiler, ilgili literatür ışığında yorumlanmaya çalışılmıştır.

This study is an effort to establish the importance of the sociology of music -as an sub-discipline of sociology- in Turkey, such a country that contains many cultures on its lands through the history. With the result of rapid social change with Industrial Revolution, social scientists have paid more attention on the theme: culture. Facts such as nationalist currents; interpretation of datas which had been gained from sciences like anthropology, ethnology; and curiosity towards the "other" had set up this attention on trustworthy foundations, and connected with that, this attention had been seen as necessity. Areas such as sociology of culture and culture! studies are the results of this mentioned attention. Investigation of relations between individuals musical style or kind and that individuals social classes, socio-economical situations, educational levels, aesthetical intentions, political thoughts, religional choices etc. are cultural and sociological sources. To understand the variations -that constitutes contemporary social reality- such as social change, immigration, urbanisation, globalisation, and the conceptions of individuals about this change and transformation, music has a main function. In this frame, city of Bursa had been chosen as a pilot region; and between people who live in this city -that demographically varieted by immigrations and applied population politics by the result of this immigrations- and their musical choices and main variations had been tried to enterprised in the context of related literature.