Kur'an-i Kerim'deki kıssaların sosyal değişme açısından incelenmesi

Abstract

Kur'an'da bahsi geçen peygamberlerin hayat hikayeleri günümüz insanı açısından oldukça önemli olmalıdır. Bilindiği gibi fertler tek boyutlu, sadece maddeye önem veren (homo ekonomicus) bir yaratılışa sahip olmayıp manevi ihtiyaçları olan, diğer bir ifadeyle dini kavramaya çalışan varlıklardır. Bu yüzden eski millet ve kavimlerin yaşamış oldukları dini hayat, sahip oldukları zihniyet, ahlak, hukuk ve ekonomik yapı, iyi idrak edildiği takdirde günümüz toplumları için yol gösterici ipuçları verebilir. Ayrıca eski toplumların sahip olduğu değerler, günümüzde yaşayan insanlar için merak konusu da olagelmiştir. Kur'an, eski kavim ve milletlerin hayat hikayelerini, sadece toplumların nasıl cezaya çarptırıldıklarını gösteren birtakım münferit hadiseler olarak ele alınamayıp peygamberlerin mücadelelerinin ne tür sosyal kanunlara dayandığı, İslami ilkeleri temel alan bir toplum yapısının nasıl oluşturulabileceği konusunda önemli fikirler vermektedir. Kur'an'ın, kadim milletlerin yaşamış olduğu yerlerin gezilmesini ve onlar hakkında düşünülmesini istemesi bir anlamda bunun için olmaktadır. Mazinin bir manada hafızayı teşkil ettiğinin unutulması veya iyi tahlil edilmemesinin gelecekte birtakım sosyal hatalara vesile olacağı öteden beri söylenegelmiştir. Öte yandan, Kur'an'da yer alan kıssaların, genellikle Tefsir ilminin ele aldığı gibi klasik olarak işlenmekte olduğu ve bu yüzden sadece tekrar yapıldığı oldukça yaygın bir kanaattir. Üstelik, kıyamete kadar müslüman toplumların hayatını tanzim edecek olan bu kitaptaki kıssaları alışılagelen yorumlarıyla günümüze pek bir şey verememektedir. Onun için bu durum sürekli zihnimizi meşgul etmiş ve ilgimizi çekmişti. Kıssalar üzerinde bugüne kadar sosyolojik bir araştırma yapılmamış olması bizi böyle bir inceleme yapmaya sevketti. Tarihi müşahede metodu kullanılarak yapılan bu inceleme üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde, birtakım sosyolojik kavramlar Üzerinde genel olarak durulmuş, ikinci bölümde, peygamber kıssaları tarih! bir hadise olarak teferruata girmeden anlatılmıştır. Üçüncü bölümde ise, kıssalar sosyal değişme açısından analiz edilmeye çalışılmıştır. öte yandan inceleme sırasında, çoğunlukla günümüz yazarlarından faydalanıldığını, klasik eserlerin bu konuda doyurucu birikimler ihtiva etmedigini ifade etmemiz mümkündür. Bu durum ise bizi oldukça zorlamış, en küçük bir ipucunu dahi dikkate almaya yöneltmiştir. Şüphesiz yapılan çalışmaların birtakım etkinliklerinin bulunması tabidir. Bundan sonra konuyla ilgili çalışmaların sözü edilen eksiklikleri tamamlaması en büyük dileğimizdir. Tüm kusurlarımıza rağmen gelecekteki çalışmalara bir nebze de olsa ışık tutabilmak bizim için sevindirici olacaktır.