Uludağ'ın bazı epifitik likenlerindeki radyonüklid dağılımının incelenmesi

Abstract

Nükleer silah testleri, Chernobyl nükleer reaktör kazası vb. olaylar sonucunda çevreye yayılan radyoaktif parçacıklar dünyanın birçok bölgesinde kirliliğe neden olmuştur. Bu çalışmanın amacı Uludağ' dan toplanan çeşitli epifitik likenlerdeki radyoaktif düzeyi belirlemek ve buna bağlı olarak liken türlerinin soğurma yeteneğini incelemektir.Araştırmanın ilk bölümünde, epifitik likenlerin spesifik beta aktiviteleri TENNELEC LB 1000-PW dedektörüyle ölçülmüş ve sonuçlar, 177 ± 14 ? 707 ± 57 Bq/kg aralığında bulunmuştur. Araştırmanın ikinci bölümünde Uludağ' ın Sarıalan bölgesinden toplanan üç farklı epifitik ve dalsı liken örneğinin spesifik beta aktiviteleri belirlenmiş ve en yüksek değer Pseudevernia furfuracea türünde gözlenmiştir.Araştırmanın son bölümünde HPGe dedektörü ile liken örneklerindeki 137Cs, 40K, 226Ra, 232Th, 210Pb ve 7Be' nin spesifik aktiviteleri yaş ve kuru ağırlık başına belirlenmiştir. Bu radyonüklidlerin kuru ağırlık başına aktivite değerleri sırasıyla 4,05 ? 95,26, 86 ? 211, MDA ? 19,2, MDA ? 14,0, 229 ? 872, 72,1 ? 220,0 Bq/kg aralıklarında bulunmuştur. 137Cs için en iyi biyomonitör Parmelia sulcata olarak belirlenmiştir.137Cs ile 40K spesifik aktiviteleri arasında Pearson korelasyon katsayısı (kuru ağırlık için R=-0,323, P=0,222) istatistiksel paket program kullanılarak (SPSS ver. 17.0) hesaplanmıştır. Ayrıca yıllık ortalama yağış ve sıcaklığın 7Be spesifik aktivitesi üzerine etkisi çoklu regresyon analizi ile değerlendirilmiştir.

Radioactive substances released into the environment as a result of nuclear weapon testings, and the accident in Chernobyl nuclear power plant etc. cause radioactive pollution in many parts of the world. The main objective of this study is to determine the level of radioactivity in various epiphytic lichens collected from Uludağ region and to investigate the adsorption capacity of some lichen species.In the first part of the study, the specific beta activity was determined using TENNELEC LB 1000-PW detector and the results were found to be in the range between 177 ± 14 and 707 ± 57 Bq/kg. In the second part of the study, the specific beta activity in three different epiphytic and fruticose lichen species in Sarıalan was determined and the highest activity value was observed in Pseudevernia furfuracea.In the last part of the study, specific activities of 137Cs, 40K, 226Ra, 232Th, 210Pb and 7Be were determined using HPGe detector per dry and wet mass. The activity values of these radionuclides were found to be in the range of 4,05 - 95,26, 86 - 211, MDA - 19,2, MDA - 14,0, 229 - 872, 72,1 - 220,0 Bq/kg in dry weight, respectively. For 137Cs, Parmelia sulcata was determined to be the best biomonitor.The Pearson correlation coefficient (R=-0.323, P=0.222 for dry weight) between the activity concentrations of 137Cs and 40K were determined using SPSS package program (SPSS ver 17.0). Also the effect of mean precipitation on 7Be specific activity was determined using multi regression analysis.