Okul yöneticilerinin, değişme sürecinde değişme ile başa çıkmaya yönelik gösterdikleri yönetsel davranışlar

Abstract

Bu araştırmada, bir değişme yöneticisi olarak okul yöneticilerinin değişme sürecinde değişme ile başa çıkmaya yönelik gösterdikleri yönetsel davranışlar, bu davranışlara yönelik beklentiler ve bu beklentilerin ne düzeyde karşılandığının belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda, araştırmanın çalışma grubunu 2018 - 2019 eğitim - öğretim yılında Bursa ilinde bulunan ilkokul, ortaokul ve lise kademelerinin her birinden belirlenmiş okullarda görev yapmakta olan 564 okul yöneticisi ve öğretmen oluşturmuştur. Bu araştırma nicel ve nitel araştırma yöntemlerinin kullanıldığı bir karma yöntem araştırması olarak desenlenmiştir. Araştırmada, Turku Uygulamalı Bilimler Üniversitesi (Watts ve diğerleri, 2013a; 2013b) tarafından geliştirilen “The Innovation Competencies Development Barometer ( The INCODE Barometer)” esas alınarak araştırmacı tarafından geliştirilen ve uyarlanarak Türkçe’ye çevirilen “Okul Yöneticilerinin Değişme Sürecindeki Yönetsel Davranışları Ölçeği” kullanılmıştır. Araştırmanın nitel verileri ise 7 adet açık uçlu sorunun yer aldığı görüşme formu kullanılarak okul yöneticileri ve öğretmenler ile yapılan yarı yapılandırılmış görüşmeler yoluyla elde edilmiştir. Çalışmanın nicel verilerinin çözümlenmesinde aritmetik ortalama, standart sapma, Kruskal Wallis H testi, Mann Whitney U testi ve Index yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın nitel verilerinin analiz edilmesinde betimsel analize ve içerik analizine başvurulmuştur. Okul yöneticileri ve öğretmenlerin görüşlerinin analiz sonuçlarına göre; “Bireysel Davranışlar” parametresine ait değerler, Gözlem İndeksi (Gİ)=4,00, Beklenti İndeksi (Bİ)=6,80 ve Gerçek Gözlem İndeksi (GGİ)=% 41,10; “Kişilerarası Davranışlar” parametresine ait değerler, Gözlem İndeksi (Gİ)=3,97, Beklenti İndeksi (Bİ)=6,81 ve Gerçek Gözlem İndeksi (GGİ)=% 40,80; “Ağ Kurma / Örgülenim Davranışları” parametresine ait değerler, Gözlem İndeksi (Gİ)=4,09, Beklenti İndeksi (Bİ)=6,83 ve Gerçek Gözlem İndeksi (GGİ)=% 41,90 olarak hesaplanmıştır. Araştırmadan elde edilen sonuçlar okul yöneticileri ve öğretmenlerin ölçeğin gözlem boyutu ve alt boyutlarına dair görüşleri arasında cinsiyet, eğitim durumu, kurum ve branş değişkenlerine göre manidar bir farklılık olmadığını göstermiştir. Görev, yaş, kıdem, mesleki kurslara katılma ve değişme konusunda herhangi bir kurs, konferans ya da seminere katılma değişkenleri açısından okul yöneticileri ve öğretmenlerin görüşleri arasında ölçeğin gözlem boyutunda ve alt boyutlarda manidar farklılıklar saptanmıştır. Araştırmadan elde edilen sonuçlar okul yöneticileri ve öğretmenlerin ölçeğin beklenti boyutu ve alt boyutlarına dair görüşleri arasında cinsiyet, görev, branş ve mesleki kurslara katılma durumu değişkenlerine göre manidar bir farklılık olmadığını göstermiştir. Eğitim durumu, kurum, yaş, kıdem ve değişme konusunda herhangi bir kurs, konferans ya da seminere katılma değişkenleri açısından okul yöneticileri ve öğretmenlerin beklentileri arasında ölçeğin beklenti boyutunda ve alt boyutlarda manidar farklılıklar saptanmıştır. Araştırmanın nitel verilerinin analiz sonuçlarına göre okul yöneticileri, değişme sürecinde değişme ile başa çıkmaya yönelik başlıca yönetsel davranışlardan olan karar verme, planlama ve çevre ile iletişim kurma davranışlarını yeterli ve etkin şekilde yerine getirmemişlerdir. Değişme sürecinde dayanıklı olamamaktadırlar ve değişme ile başa çıkamamaktadırlar. Araştırmanın sonuçlarına dayalı olarak, araştırmaya ve uygulamaya dönük önerilerde bulunulmuştur.

This study was conducted to determine administrative behaviors of school administrators, who is also accepted as change managers, in terms of resilience through change process. The expectations of school administrators and teachers, and the level of fulfillment of these expectations were searched through. In accordance with this purpose, the research group consisted of 564 school administrators and teachers working at public and private primary, secondary and high schools in Bursa province during the 2018 - 2019 academic year. This research was designed as a mixed method research using both quantitative and qualitative research methods. Quantitative data of the study was collected via “The Scale of Administrative Behaviors of School Administrators In Terms of Resilience Through Change Process” developed by the researcher in order to measure the fulfilment levels of the administrative behaviors of school administrators. The scale was adapted from “The Innovation Competencies Development Barometer ( The INCODE Barometer)” which was originally developed at Turku University of Applied Sciences (Watts et al, 2013a; 2013b) and was translated into Turkish Language. Qualitative data of the study was gathered via semi-structured interviews using the Interview Form consisting of 7 open ended questions developed by the researcher. Arithmetic mean, standard deviation, Kruskal Wallis H test, Mann Whitney U test and Index Method were used to analyse the quantitative data of the study. Descriptive analysis and content analysis were employed in the qualitative data analysis. According to the analysis results of school administrators’ and teachers’ opinions, the values belonging to the “Individual behaviours,” parameter were calculated as OI=4,00, EI=6,80 and ROI=41,10 %, those belonging to the “Interpersonal behaviours” parameter were found as OI=3,97, EI=6.81 and ROI=40,80 % and those which belong to the “Networking behaviours” parameter were determined as OI=4,09, EI=6.83 and ROI=41.90 %. The results of the study showed that there weren’t any significant differences among the opinions of school administrators and teachers on the observation dimension and subdimensions of the scale regarding the variables of gender, educational status, school type and branch. Significant differences were found between the views of school administrators and teachers on the observation dimension and sub-dimensions of the scale in relation to the variables of position, age, seniority, taking vocational courses and attending courses, seminars or conferences on the topic of change. The results obtained from the study showed that there were significant differences among the views of school administrators and teachers on the expectation dimension and sub-dimensions of the scale in terms of the variables of educational status, school type, age, seniority and attending courses, seminars or conferences on the topic of change. It was determined that there were no significant differences among the expectations of school administrators and teachers according to the variables of gender, position, branch and taking vocational courses. According to the results of the analysis of the qualitative data of the research, school administrators did not fulfill their administrative behaviors in terms of resilience through change process. Moreover, they did not fulfill some of the main administrative behaviours related to making decisions, planning and communicating with the environment. These results showed that school administrators failed to be resilient through change process. Based on the results of the study, suggestions were made for further research and implementation.