Türkiye’de şeftali fiyatlarının analizi ve fiyatların Box-Jenkins yöntemiyle tahmini

Abstract

Küresel iklim değişiklikleri, giderek artan nüfus ve üretimde yaşanabilen bazı aksaklıklar nedeniyle iç ve dış piyasalarda ürünlerin fiyatları yıllar içerisinde değişiklik gösterebilmektedir. Tarımsal ürünlerin üretimi de doğrudan doğruya doğa şartlarına bağlı olduğundan dolayı bu fiyat dalgalanmalarından oldukça fazla etkilenmektedir. Üretici olarak ayakta kalabilmek ve değişen koşullara uyum sağlayabilmek için piyasa koşulları sürekli takip edilmeli, her daim hazırlıklı olabilmeli ve gelecek durum analizlerinde bulunulmalıdır. Bu tür gelecek zaman tahmin analizlerinde bulunabilmek için çeşitli metotlar ve modellemeler geliştirilmiştir. En yaygın kullanılan metotlardan birisi de Box-Jenkins yöntemidir. Çalışmada; zaman serisi analizi modellemeleri yardımıyla şeftali ürününün yıllara göre ihracat fiyat değişimlerini analiz etmek ve modelleme yöntemleri içinde en yaygın olarak kullanılan Box-Jenkins yöntemiyle modelleme yaparak gelecekteki fiyatı hakkında öngörüde bulunmak amaçlanmıştır. Araştırmanın kapsamını 1967-2020 yılları arası Türkiye şeftali ihracat fiyatları oluşturmaktadır. Uygulama da Box-Jenkins modellerinden ARIMA (3,1,3) modeli kullanılmıştır. Elde edilen sonuçlara göre; ülkemizde 2020 yılından sonra 2021 yılı içerisinde yapılması öngörülen ihracat fiyatları kıyaslandığında; elde edilmesi beklenen ihracat gelirlerinin yaklaşık %10 artması tahmin edilmektedir. Gelecek on yılda da düzenli bir artış hareketi öngörülmektedir. Gelecek on yılın sonunda fiyatlarda 2020 yılına göre 2030 yılında yaklaşık %64 artış olacağı tahmin edilmiştir.

Due to global climate changes, the increasing population and some disruptions in production, the prices of products in domestic and foreign markets may vary over the years. Since the production of agricultural products is directly dependent on natural conditions, it is highly affected by these price fluctuations. In order to survive as a producer and to adapt to changing conditions, market conditions must be constantly monitored, always prepared and future situation analyzes must be made. Various methods and models have been developed to make such future time estimation analysis. One of the most widely used methods is the Box-Jenkins method. In the study; With the help of time series analysis modeling, it is aimed to analyze the export price changes of peach product by years and to predict the future price by modeling with the Box-Jenkins method, which is the most widely used modeling method. Research from the scope of the years 1967-2020 constitute rates peaches Turkey exports. ARIMA (3,1,3) model, one of the Box-Jenkins models, was used in the application. According to the results obtained; When the export prices expected to be made in 2021 after 2020 in our country are compared among themselves; Compared to 2020, export revenues expected to be achieved in 2021 are expected to increase by approximately %10. A steady increase movement is predicted for the next decade. At the end of the next decade, it is estimated that prices will increase by approximately %64 in 2030 compared to 2020.