Osmanlı Devleti’nde tütün kaçakçılığına karşı bir örgütlenme: Reji kolcuları ve uygulamaları

Abstract

Osmanlı Devleti'nin 19. yüzyılda başlayan mali çöküşünün bir tezâhürü olan Düyûn-ı Umûmiyye teşkilatı, yalnızca Osmanlı Devleti'nin mali kontrolünü sağlamamış ayrıca devlet içerisinde kurduğu yapılanma ile sosyal hayatta da önemli tesirler bırakmıştır. Bu teşkilatın, Osmanlı Devleti tütün gelirlerini kontrol etmek amacıyla kurmuş olduğu bir alt kolu hüviyetindeki Reji idâresi, tütünü inhisar altına aldığı gibi kendisine verilen görev icabı tütün kaçakçılığını da engellemek adına “kolcu” adıyla silahlı bir yapılanma oluşturmuş ve ülke içindeki tütün kaçakçılığını engellemeye çalışmıştır. Bu bağlamda tezimizde öncelikle Reji ve kolcularının kurulmasına giden süreç aktarılmış, ardından Reji kolcularının yapılanması ve idari örgütlenmesine değinildikten sonra tütün kaçakçılığını engellemek için tütün kaçakçıları ile yaptıkları mücadeleler yansıtılmıştır. Son kısımda ise Reji kolcularının halka karşı uygulamaları ile devlet kurumları ve Osmanlı güvenlik güçleriyle girift ilişkileri değerlendirilmiştir. Bunun yanında Osmanlı basınının Reji kolcularına yaklaşımı ve Reji kolcularının folklor ve edebiyata yansımaları da yine son bölümde ele alınmıştır.

As a manifestation of the financial collapse of the Ottoman Empire in the 19th century, Ottoman Public Debt Administration (OPDA) organization not only ensured the financial control of the Ottoman State, but also had significant effects in social life with the structuring it established within the state. The Regie administration, which was a sub-branch of this organization to control the tobacco revenues of the Ottoman Empire, took the tobacco under its control, as well as established an armed structure called "kolcu (koldji)" in order to prevent tobacco smuggling as per the task assigned to it, and tried to prevent tobacco smuggling in the country. In this context, in our thesis, the process leading to the establishment of the Regie and its rangers is explained, and then the structuring and administrative organization of the Regie koldjis will be mentioned, and then their struggles with tobacco smugglers to prevent tobacco smuggling are reflected. In the last part, the practices of the Regie koldjis against the people and their intricate relations with the state institutions and Ottoman security forces were evaluated. In addition, the approach of the Ottoman press to the Regie koldjis and their reflections on folklore and literature are also discussed in the last section.