Uluslararası petrol krizlerinde petrokimya sektörü işletmelerinin maliyetleri ve denetlenebilirliği: Azerbaycan petrokimya sektöründe bir uygulama

Abstract

Dünya genelinde yaşanan oldukca farklı değişiklikler sayesinde işletmeleri daima rekabet süreci içerisinde bulundurmuştur. Şöyle ki, özellikle globolleşme çerçevesinde yaşanan değişmeler çeşitli sektörlerde faaliyet gösteren işletmelerin teknolojik, iletişim, ulaşım, tedarik, yatırım, satış gibi faaliyetlerinde yeniliklere gitmesini zorunlu kılmıştır. Yaşanan her bir değişiklik her ne kadar gelirlilik düzeylerini etkilesede aynı zamanda maliyet düzeylerini ve söz konusu olan maliyetlerin denetlenebilirlilik düzeylerinide etkilemektedir. Bu çerçevede her bir işletme mevcut faaliyetlerini etkin bir düzeyde yönetmek ve rekabeti sağlam düzeyde oluşturmak ve aynı zamanda müşteri-işletme arasındaki ilişkilerde memnuniyeti sağlamak bilincindedirler. Söz konusu olan bu gelişmeler her sektörde faaliyetde bulunan işletmeler için gerekli olduğu gibi petrokimya sektöründede faaliyetde bulunan petrol işletmeleri için de geçerlidir. Bu gelişmeler sonucu petrol işletmelerinin maliyetleri artması ile beraber aynı zamanda petrol işletmelerinin finansal performans düzeylerini de etkilemektedir. Bir diğer açıdan bakıldığında petrol işletmelerinin maliyetlerini, maliyetler ile ilgili denetim çalışmalarını ve genel bir ifade ile finansal performansı etkileyen bir diğer faktör petrokimya sektöründe yaşanan beklenmedik gelişmelerdir. İlgili sektörde yaşanan ulusal ve uluslararası krizlerin etkileri söz konusu maliyetlere olumsuz olarak yansımaktadır. Petrokimya sektöründe faaliyet gösteren petrol işletmelerinin maliyetlerini belirlemek, toplam maliyeti oluşturan giderleri tespit etmek, maliyetlerin denetlenebilirliğini mümkün kılmak, işletmenin özellikle mevcut finansal performansını etkilemek ve faaliyet dönemleri çerçevesinde söz konusu olan maliyetleri mümkün derecede minimize etmek konusunda mevcut olan muhasebe yöntemleri çerçevesinde araştırmalara yol açmıştır. Bu sebeple günümüzde petrol işletmeleri mevcut toplam maliyetlerini minimize etmek için çeşitli stratejik politikalar belirlemiştir. Genel olarak çalışmamızda temel amaç Azerbaycan’da petrokimya sektöründe faaliyet gösteren bir petrol işletmesinin toplam maliyetlerini tespit etmek, maliyetleri oluşturan gider kalemlerini belirlemek ve faaliyet yılı içerisinde toplam yıllık ve aylık maliyetlerini araştırmaktan oluşmaktadır. Bu çalışmanın yürütülmesi esnasında söz konusu olan petrol işletmesinin toplam maliyetlerini oluşturan yıllık verileri toplanmış ve bu veriler temel alınarak çalışma yürütülmüştür. Sonuç olarak çalışmanın temel amacı petrol işletmesinin yıllık verilerinden esinlenerek toplam yıllık ve aylık maliyetlerini tespit etmekten oluşmaktadır.

Thanks to the many different changes experienced around the world, it has always kept businesses in the process of competition. In particular, the changes experienced in the context of globolization have made it necessary for businesses operating in various sectors to innovate in their activities such as technology, communication, transportation, procurement, investment, sales. No matter how much it affects the income levels, it also affects the cost levels and the controllability levels of the costs involved. Developments are necessary for businesses operating in every sector as well as for petroleum enterprises operating in the petrochemical sector. It also affects the financial performance levels of the petroleum enterprises. From another point of view, another factor affecting the costs of the petroleum enterprises, the audit studies related to the costs, and in general, the financial performance, is the unexpected developments in the petrochemical sector. The current accounting methods to determine the costs of petroleum enterprises operating in the petrochemical sector, to determine the expenses that constitute the total cost, to enable the control of the costs, to affect the current financial performance of the enterprise, and to minimize the costs that are in question within the framework of the activity periods. For this reason, today petroleum enterprises have determined various strategic policies in order to minimize their current total costs. In general, the main purpose of our study consists of determining the total costs of an oil company operating in the petrochemical sector in Azerbaijan, determining the expense items that make up the costs, and researching the total annual and monthly costs during the activity year. Data were collected and the study was carried out based on these data. As a result, the main purpose of the study consists of determining the total annual and monthly costs, inspired by the annual data of the oil company.