Gemlik zeytini klonları ve bazı melez tiplerin morfolojik özelliklerinin belirlenmesi

Abstract

Bu çalışmada 2015 ve 2016 yıllarında Yalova ekolojik koşullarında yetiştiriciliği yapılan üstün özellik gösteren 8 Gemlik klonu ('G20/3', 'G20/7', 'G20/1', 'G20/5', 'G12/2', 'M2/3', 'İ2/1', 'O12'), 3 melez genotip ('GemlikxEdincik Su', 'GemlikxKaramürsel Su', 'GemlikxUslu') ve 3 baba çeşidin ('Edincik Su', 'Karamürsel Su', 'Uslu') sürgün, yaprak, somak, meyve ve çekirdek yapılarında sayım, ölçüm ve ayrıntılı morfolojik incelemeler yapılmıştır. Aynı zamanda stereo ve ışık mikroskop kullanılarak anter ve polen boyutları belirlenmiştir. Klonlar arasında incelenen parametreler bazında morfolojik değişkenliklerin olduğu saptanmış, melez genotip ve baba ebeveynler arasında incelenen bazı parametrelerde benzerlikler tespit edilmiştir. 2015 ve 2016 yılı verileri birlikte değerlendirildiğinde klonların 'sürgün uzunluğu' 19,56 ile 23,16 cm, 'sürgündeki boğum arası sayısı' 10,3 ile 15,5 adet, 'sürgündeki yaprak sayısı' 20,4 ile 35,7 adet, 'sürgündeki somak sayısı' 4,46 ile 10,34 adet arasında değiştiği belirlenmiştir. 'Yaprak alanı' 4,11 cm² ile 4,73 cm², 'yaprak uzunluğu' 5,05 ile 5,6 cm, 'yaprak genişliği' 1,22 ile 1,35 cm arasında değiştiği tespit edilmiştir. 'Somaktaki çiçek sayısı' 11,99 ile 19,73 adet, 'somak uzunluğu' 1,84 ile 2,47 cm, 'somak genişliği' 1,1 ile 1,5 cm, arasında değiştiği saptanmıştır. Melez genotip ve baba çeşitlerin 'sürgün uzunluğu' 24,01 ile 30,36 cm, 'sürgündeki boğum arası sayısı' 10,93 ile 18,91 adet, 'sürgündeki yaprak sayısı' 15,95 ile 32,8 adet, 'sürgündeki somak sayısı' 4,5 ile 16,95 adet arasında değiştiği belirlenmiştir. 'Yaprak alanı' 4,34 ile 6,51 cm², 'yaprak uzunluğu' 5,78 ile 5,99 cm, 'yaprak genişliği''nin 0,97 ile 1,36 cm arasında değiştiği tespit edilmiştir. 'Somaktaki çiçek sayısı' 16,38 ile 22,13 adet, 'somak uzunluğu' 1,85 ile 3,27 cm, 'somak genişliğinin' 1,03 ile 1,98 cm arasında değiştiği tespit edilmiştir. Aynı zamanda klon, melez genotip ve çeşitlerin somak, yaprak, meyve ve çekirdekleri 27 görsel parametre yönünden değerlendirilmiştir. Sürgün, somak, yaprak, meyve, çekirdek boyutları ve morfolojik özelliklerin klonlar bazında ve melez genotipler ile baba ebeveyn arasında ayrıt edici özellik taşıdığı belirlenmiştir. Çalışma sonucunda morfolojik esasa dayalı veri tabanı oluşturulmuş ve böylelikle zeytin genetik çeşitliliğine ilişkin yeni bilgiler elde edilmiştir.

In this study, in 8 Gemlik clones ('G20/3', 'G20/7', 'G20/1', 'G20/5', 'G12/2', 'M2/3, 'İ2/1', 'O12''', 3 hybrid genotypes ('Edincik Su', 'Karamürsel Su', 'Uslu') and 3 father variety ('GemlikxEdincik Su', 'GemlikxKaramursel Su', 'GemlikxUslu') measurement and detailed morphological studies on shoots, leaves, inflorescences, fruit and pit structures which are cultivated in Yalova ecological conditions in 2015 and 2016. Anter and pollen sizes were also determined using stereo and light microscope. Among the clones, morphological variability was found in some of the examined parameters and at the same time, similarities were found in some parameters examined between hybrid genotype and varieties. When two years data were evaluated together, was found to be that the 'shoot length' of the clones was 19,56 cm to 23,16 cm, 'the number of internodes in shoot' was 10,3 to 15,5, 'the number of leaves in one shoot' was 20,4 to 35,7 and 'the number of inflorescences in shoot' changed from 4,46 to 10,34. 'Leaf area' was 4,11 cm² to 4,73 cm², 'leaf length' was 5,05 cm to 5,6 cm, 'leaf width' changed from between 1,22 cm and 1,35 cm have been detected. It was determined 'the number of flowers on inflorescences' was 19,73 with 11,99, 'the length of inflorescence' length was 1,84 cm to 2,47 cm, 'the width of inflorescence' was 1,1 cm to 1,5 cm. The 'shoot length' of the hybrid genotypes and fathers varied from 24,01 cm to 30,36 cm, 'the number of internodes in shoot' was 10,93 to 18,91, 'the number of leaves in shoot' was 15,95 to 32,8 and 'the number of inflorescences in shoot' changed from 4,5 to 16,95. 'Leaf area' was 4,34 cm² to 6,51 cm², 'leaf length' was 5,78 cm to 5,99 cm, 'leaf width' changed from between 0,97 cm and 1,36 cm have been detected. It was determined 'the number of flowers on inflorescences' was 16,38 with 22,13, 'the length of inflorescence' was 1,85 cm to 3,27 cm, 'the width of inflorescence' was 1,03 cm to 1,5 cm. At the same time, clones, hybrid genotypes and father variety inflorescences, leaf, fruit and pit of varieties were evaluated in terms of 27 visual parameters. It has been determined that shoot, inflorescences, leaf, fruit, pit sizes and morphological characteristics are clone based and that there is a distinctive feature between the hybrid genotypes and the father varieties. As a result of the study, a database based on morphological framework was established and new information on olive genetic diversity was obtained.