Mehmet Efendi'nin el-Hediyye fi Şerhi'l-Cezeriyye adlı eserinin tahkik ve neşri

Abstract

Mukaddime-i Cezeriyye, tecvid ilmine dair yazılan en önemli eserlerden biri olup, çalışmamıza konu olan eser, Mukaddime-i Cezeriyye'nin Osmanlı döneminde Mehmet b. Mustafa b. Musa (ö. 1149/1736) tarafından yazılan bir şerhidir. Bu çalışmada amaç Kur'an-ı Kerim'i usülüne uygun ve hatasız okuma alışkanlığı kazandırmak, Allah'ın kitabını güzel bir şekilde tilavet edebilmek için gerekli olan yolu okuyucuya göstermektir. İbnü'l-Cezerî mukaddime ismli kitabında, önce harflerin mahreçlerini (çıkış yerlerini) belirtip, harflerin sıfatlarına icmalen değindikten sonra, bu sıfatları ayrıntılı bir şekilde açıklamaktadır. Daha sonra sırasıyla, Ra'nın ince ve kalın okunmasını ifade eden, tefhîm ve terkik'i kavrmlarını, sâkin nûn, tenvîn ve sâkin mîm'in hükümlerini, medleri (uzatma), vakf (durma) ve ibtida (başlama) çeşitlerini, vasıl ve katı hemzesini, son olarak revm, işmâm ve işmâm'ın mânilerini beyan etmektedir. Mehmet Efendi'nin el-Hediyye fi Şerhi'l-Cezeriyye ismli eseri yazıldığı devirden günümüze kadar bu alanda çok önemli bir eser olma özelliğine sahiptir. Müellif, eserinde hem kendinden öncekilerin görüşlerine yer vermiş hem de kendi görüşlerini delillendirerek belirtmiştir. Onun bu tarzı, eserinin kıymetini daha da artırmıştır. Eser tek bir kırâate göre yazılmamıştır. Diğer kırâat âlimlerinin, meşhur kırâat imamlarının ve o imamların ravilerinin farklı görüşlerini de içermektedir.

Muqaddime-i Jazariyyah is one of the most important works written in tajweed discipline. This work, which we have, is an annotation of Muqaddime-i Jazariyyah written by Muhammed b. Mustafa b. Musa (d. 1149/1736) during the Ottoman period. The aim of this study is to teach the reader to gain the habit of reading the Quran in accordance with its rule and without errors, and to show the way how to recite Allah's book beautifully. While preparing this Muqaddime, İbuü'l Cezerî first states the sources of the letters and mentions the adjectives of the letters in brief, and then explains these adjectives in detail. Then, in order, he states the thin and bold reading of Ra; its tafhîm (pronouncement) and terkik; the decrees of sâkin nûn, tenvîn and sâkin mîm, meds (fluxes/elongation), types of vakf (stops) and ibtida (beginning), vasıl and katı hemze (arriving and solid hiatus), işmâm, revm and obstacles of işmâm, pauses, which is mentioned in the end. Mehmet Efendi's al-Hediyye fi Şerhi'l- Jazariyyah has the distinction of beinga very important work on this subject since the time it was written. In his work, our author both included the views of his predecessors and expressed his own views with evidence. This style of his has further increased the value of his work. The work was not written according to a single recitation (qiraah). It also included the views expressed by other scholars of qiraah, famous imams of qiraah and the ravis (narrators) of those imams.