Bedruddîn b. Mâlik ve belâgat ilmindeki yeri

Abstract

Bedruddîn b. Mâlik, köklü devletlerin yıkılıp yeni devletlerin kurulduğu çalkantılı bir dönemde hayatını sürdürmüştür. Bununla beraber huzur ve istikrarından dolayı ikametgahı Dımaşk, belâgat başta olmak üzere ulemâ için çekim merkezi haline gelmiştir. Kadim medeniyetlerden de etkilendiğini düşündüğümüz Arap belâgatı, Câhiliye ve İslamiyet’in ilk dönemlerinde şiir ve hitabet gibi alanlarda kendini göstermeye başlamıştır. Abbâsî devletinin ilk döneminde değişik kültür ve medeniyetlerin etkileşimleri neticesinde ivme kazanarak, yazarın yaşadığı yüzyılda oluşum sürecini tamamlamıştır. Bu dönemde Bedruddîn b. Mâlik tarafından el-Misbâh fî ihtisâri’l-Miftâh isimli eser kaleme alınmıştır. Zaman ve zemin bakımından belâgat ilminin zirve yaptığı bir dönemin ürünü olan bu eser, kendinden önce kaleme alınan kaynaklarda geçen muhteviyatı toplayarak, daha sonra yazılanlara aktarmıştır. Belâgat ilminde adeta bir köprü görevi gören eser, bu münasebetle yazarın bu alandaki önemini de ortaya koymaktadır. Bir giriş ve üç bölümden oluşan çalışmamızın giriş kısmında, konunun tanımı, kapsamı, amacı, araştırmanın metodu ve kaynakları ile yapılan benzer çalışmalar ele alınmıştır. Birinci bölümde, yazarın hayatı, kişiliği ve eserleri incelenmiştir. İkinci bölümde, yazarın yaşadığı yüzyılın ilmî-kültürel alt yapısı ile belâgat ilminin tarihçe, tanım, kısımları ve ekolleri işlenmiştir. Üçüncü bölümde ise yazarın el-Misbâh fî ihtisâri’l-Miftâh isimli eserinin analizi yapılarak, belâgat ilminde kullandığı dil ve üslup çerçevesinde görüşleri değerlendirilmiştir.

Badraddin Ibn Malık lived in a turbulent period when powerful states were destroyed and new states were established. However, Damascus, due to the peace and stability, became a center of science, especially rhetoric. The Arabic rhetoric, which we think was influenced by ancient civilizations, began to show itself in areas such as poetry and rhetoric in the early periods of Jahiliyya (Pre-Islam Era) and Islam. In the first period of the Abbâsid State, it gained momentum because of the interactions of different cultures and civilizations and completed the formation process in the century in which the author lived. During this period, Badraddin Ibn Malık wrote a work named al-Misbah fi Ihtisar al-Miftah. As it can be seen, the work, which is a turning point sample of rhetoric in terms of time and ground, collected the contents of the references written before it and transferred it to what were written later. The work, which acts as a bridge in the science of rhetoric, also reveals the importance of the author in the field. In the introduction part of the study, which consists of an introduction and three parts, similar studies with the topic, scope, purpose, method and sources of the research are handled. In the first part, the life, personality and works of the author are examined. In the second part, the scientific and cultural background of the century in which the author lived, the history, definition, sections and schools of the science of rhetoric were studied. In the third part, the author's work titled “al-Misbâh fî Ihtisâr al-Miftâh” was be analized and her opinions were evaluated within the framework of language and style that is used in the science of rhetoric.