İslam hukuk metodolojisinde Debûsî ve Gazzâlî’nin farklı bakış açıları

Abstract

Bu çalışma, Debûsî (v. 430/1038) ve Gazzâlî’nin (v. 505/1111) İslam hukuk metodolojisine dair değerlendirmelerini ve görüşlerinin karşılaştırılmasını konu edinmektedir. Giriş Bölümü’nde araştırmanın amacı, önemi ve kullanılan kaynak ve yöntemler hakkında bilgi verilmektedir. İlk bölümde müelliflerin hayatları, yaşadıkları dönem ve eserleri hakkında genel bilgiler verilmiştir. İkinci bölümde Debûsî ve Gazzâlî’nin şer‘î hükmün delilleri hakkındaki görüşleri, el-Müstaṣfâ ve Takvîmü’l-Edille esas alınarak incelenmiştir. Ayrıca kendi mezheplerinden farklı olan bakış açılarına da, değinilmeye çalışılmıştır. Bu bölümün ikinci kısmında, Gazzâlî ve Debûsî’nin şer’î hükmün tâlî delilleri; İstishab, İstihsan, Şer’u Men Kablenâ, Sahâbî Kavli ve İstislâh hakkındaki görüşleri serdedilmektedir. Üçüncü Bölüm’de ise Debûsî ve Gazzâlî’nin şer‘î hüküm ve delillerden hüküm çıkarma yöntemleri hakkındaki görüşleri incelenmektedir. Konuların anlatımı yapılırken, mezheplerin görüşleri ve diğer âlimlerin sözleri de müelliflerin bakış açılarıyla karşılaştırılarak, mukayese edilmektedir. Araştırmanın Sonuç kısmında Gazzâlî ve Debûsî’nin, İslam hukuk metodolojisinin ana konularında ittifak etseler de, furû’ meselelerde mezheplerinin görüşleri doğrultusunda ihtilaf ettikleri görülmektedir. Ancak müelliflerin bu görüşleri, fukaha ve mütekellimîn metotlarının daha iyi anlaşılmasına ve İslam hukuk metodolojisinin günümüz dünyasına uygun bir şekilde yorumlanabilmesine büyük katkılar sağlamaktadır.

This study, two great scholars Debûsî and Gazzâlî of ıt focuses on the evaluations of the Islamic Law Methodology and the information to be obtained from this comparison.In the Introduction Section; information about the purpose, importance of the research and the sources and methods used. In the first part, general information about the life of the authors, their period and works is given. In the second part, the proofs of the judicial provisions of Gazzâlî and Debûsî; different perspectives on Kitap, Sünnet, İcmâ ve Kıyas have been examined on the basis of the calendar of el-Mustasfâ and Takvîmu’l-Edille. In addition, it was tried to touch upon the views of their own sects and their different perspectives. In the second part of this section, the evidences of the evidential provisions of Debûsî and Gazzâlî, namely; his views on İstishab, İstihsan, Şer'u Men Kablenâ, Sahâbî Kavli and İstislâh are presented.In the Third Chapter, different views of Debûsî and Gazzâlî about judgment from the judicial provisions and evidences are examined.While explaining the topics, the views of the sects and the words of other scholars were compared and compared to the perspectives of our authors. In the conclusion of the research; although Debûsî and Gazzâlî ally in the main subjects of Islamic Law Methodology, it is seen that they dispute about furû'issues in line with their views.However, these views of the authors contribute greatly to the better understanding of the methods of Fukaha and Mütekellimîn and to interpret the Islamic Law Methodology in accordance with today's world.