Kur'an'da zekat kavramı

Abstract

"Zekât" kelimesi, Arap dilinde (Z.K.V / Z.K.Y) maddesinden türetilmiş bir isim olup, sözlükte, "artmak, çoğalmak, bereket, temiz olmak, iyi, düzgün, uygun ve verimli olmak" gibi anlamlara gelmektedir. Terim olarak da "zekât", "belli bir malvarlığının belli bir kısmını belli yerlere vermekten ibaret olan, toplumda da sosyal güvenliği sağlayan, bu yüzden de psikolojik, sosyolojik ve ekonomik boyutları önemli olan bir ibâdet" olarak tanımlanır. Dininde: "mali bir ibadet" olarak tanımlanan "Zekat", çalışmamızda bir kavram araştırması olarak, "genel" ve özel" çerçevede, iki ana bölümde tasarlanmıştır. "Genel Olarak Zekât Kavramı" başlıklı Birinci Bölüm'de, "Zekât" kavramı "Tanım" ve "Tahlil" olmak üzere iki alt başlığa ayrılarak incelenmiştir. "Tanım " alt başlığında "Sözlük" ve "Terim" anlamları ışığında Zekât'ın bir tanımı yapılmış, "Tahlil" alt başlığında da önce "Zekât" kavramının Temel İslam Alanları'ndaki yerleri belirlenmiş, sonra da Temel İslam Bilimleri'ndeki kavramsal alanları tasvir edilmiştir. Böylece Birinci Bölüm'de, "Zekât" kavramının İslam literatüründeki kullanımlarını derleyip tasvir eden genel bir kavramsal tablo elde edilmeye çalışılmıştır. "Kur'an'da Zekât Kavramı" başlıklı İkinci Bölüm'de de "Zekât", dînî hükümdeki özgünlüğünü ve benzer ibadetlerde farkını yansıtmak amacıyla, öncelikle, Kur'an lugatına bir üst-kavram olarak kullanılan "infak" kavramından yararlanılarak, "Farz Olan İnfak: Zekat" ve "Nafile Olan İnfak: Sadaka ve Hibe" alt-başlıklarına ayrılmıştır. Birinci alt-başlıkta, önce "Zekâtı veren", "Zekâtı Alan" ve Zekât Malî" açılarından yaklaşılarak "Kur'an'da Zekât Kavramı"nın bir tasviri yapılmış, sonra da Klasik ve Modern dönemlerde Zekât'la ilgili sorunlara işaret edilmiştir. İkinci alt-başlıkta da, malî bir ibadet olarak "Zekât"a benzeyen, fakat dînî hükmü bakımından ondan farklı olan benzer uygulamalar olarak "Sadaka" ve "Hibe" tasvir edilmiştir.

The word "Zakat" was derived from the Arabic language (Z.K.V /Z.K.Y), according to the dictionary it has the followingn meanings : " to increase, reproduce, abundance, to be clean, good, proper and fruitful". As a term it is defined as follows :" a from of religious service comprising of giving away a certain portion of one's wealth to certain places, and the owner's acquittal from his wealth and self-indulgence, and a worship that provides social secirity in the community, therefore it is a significant financial religious service in terms of psychological, sociological and ekonomics dimensions. In terms of religion "Zakat" is defined as a "Financial religious service", in our research work this subject has been divided into two main sections as "general" and "private". In the First Section entitled "Zakat Concept in General", the concept "Zakat" has been divided and analyzed under two subtitles namely, "Definition" and "Analysis". Under the subtitle "Definition" the definition of Zakat was made in light of the meanings "Dictionary " and "Term", and under the subtitle " Anlaysis" firstly, the place of the concept "Zakat" under the Fundamental İslamic Sciences has been depicted. Thus, in the First Section, by compiling and depicting the concept "Zakat" in İslamic Literature we have endeavored to arrive at a general conceptual outlook. In the Second Section entitled "The Zakat Concept in the Holy Quran", "Zakat" has been divided into the following subtitles: "Religious Duty: to Help: Zakat" and Help that is Futile: Charity and Donation". In the first subtitle, firstly we have approached the subject in terms of "Giver of Zakat", Receiver of Zakat" and "Zakat Goods" and thereby depicted the "The Zakat concept in the Holy Quran", next the various issues regarding Zakat in Classical and Modern times have been pointed out. In the second subtitle, "Charity " and "Donation" similar to " Zakat" in terms of financial religious duty, but differing in similar applications and in terms of religious decree have been depicted.